NACJO-RELIGIJNOŚĆ

Czy równie niebezpieczna jest nienawiść o podłożu religijnym?

Oczywiście. Jeszcze gorzej, gdy fundamentalizm religijny podszyty jest ideologią narodową. Popatrzmy na islamski szariat, zamykający się na cały świat lub wojujący, niosący terror. Ale i my nie jesteśmy bez winy, i u nas są ludzie, którzy się zasklepiają w nacjo-religijności, wbrew ideom ekumenizmu. Co oznacza to stwierdzenie: Polak-katolik? Czy to, że jeżeli nie jestem katolikiem, to nie jestem Polakiem? Ja nie jestem katoliczką i takie stwierdzenie mnie obraża i dotyka. Jak można tak zawężać poczucie polskości? Ta ideologia najczęściej służy dla zgoła przyziemnych celów, politycznych. Tu chodzi po prostu o władzę, a prymitywna społeczność łatwo ulega ksenofobicznej demagogii.

Skąd taka skłonność, aby widzieć w drugim raczej wroga i napastnika, a nie gościa i bliźniego?

To piękne, gdy drugi jest gościem. To piękne słowo: gość! Do nas powinno ono szczególnie przemawiać, trwają jeszcze w pamięci stare tradycje polskiej gościnności. Czemu do nich nie wracamy? Czemu nie chcemy sięgać do takiego wzoru, jakim jest legenda o Piaście? To przecież wzór gościnności, otwarcia się na obcych, na innych.

Nienawidzę, więc wiem, kim jestem – czy poprzez nienawiść do drugiego człowieka można budować własną tożsamość? 

Są tacy, którzy usiłują to robić. Co jednak uzyskują? Jaki kształt przybierze ta ich tożsamość? Izolacji? Partykularyzmu? Jakiegoś kręgu, poza którym wszystko jest obce i wrogie? Czyż w ten sposób nie skazuje się siebie na ,,bycie przeciw drugiemu”, zamiast ,,być z drugim”? To tak, jakby się chciało żyć bez powietrza, w jakieś straszliwej pustce. Próba budowania toż-samości na totalnej negacji, na nienawiści, musi doznać porażki. Komuś, kto w taką stronę zmierza, można tylko współczuć, zamknął on bowiem wszystkie drogi ku przyszłości.