Stwierdzenie o zmierzchu demokracji liberalnej w Europie wydaje się być zbyt pesymistyczne i daleko idące. W istocie przeżywamy jedynie jej kryzys spowodowany obecnymi gospodarczymi i społecznymi perturbacjami kontynentu. Tylko ustrój demokratyczny jest w stanie zagwarantować istnienie wartości, do których współczesny Europejczyk przywiązuje dużą wagę i bez których ciężko byłoby mu żyć.

Pokusa odwrotu od tego modelu rządów związana jest z tym, że – jak pisał włoski klasyk filozofii polityki – „w demokracji łatwo jest o pytanie, trudno o odpowiedź, autokracja utrudnia pytanie, ale ma zawsze łatwą odpowiedź”. W czasach istnienia licznych problemów i pytań o przyszłość polityczną Europy i Unii Europejskiej zdanie to nabiera szczególnego znaczenia.

Renesans liberalnej demokracji będzie wobec tego możliwy tylko wówczas, gdy zarówno klasa polityczna jak i obywatele wspólnie uznają, że demokratyczny wpływ społeczeństwa na politykę nie musi i nie powinien sprowadzać się jedynie do wrzucania karty wyborczej w dniu głosowania, lecz do stałego uczestnictwa w życiu państwa i wspólnoty. I co za tym idzie, wspólnego rozwiązywania kluczowych problemów. Wymaga to zarówno mądrości polityków, jak i sprawnie działającego społeczeństwa obywatelskiego. Miejmy nadzieję, że nie jest to idea zbyt idealistyczna, by nie mogła być urzeczywistniana.

*Emil Kwidziński – doktorant z zakresu nauk o polityce na Uniwersytecie Gdańskim, stypendysta Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego; interesuje się integracją europejską, prawem UE oraz współczesną myślą polityczną.

Instytut Obywatelski