Ciężko o gotowe recepty, ale wydaje się, że podstawą odpowiedzi powinna być „widoczność” i „namacalność” Unii. Warto włączać obywateli w integrację różnymi projektami oraz szukać nowych obszarów, gdzie UE może zaoferować im konkretną wartość dodaną.

W tym kontekście na uwagę zasługują opublikowane niedawno wyniki badań sondażowych agencji GfK Polonia, przeprowadzone w siedmiu wybranych krajach UE na zlecenie fundacji demosEUROPA w ramach projektu „New Sources of Cohesion”. Jak informuje raport z badania, ponad 60 proc. respondentów w przebadanej grupie stwierdziło, że państwo powinno poszerzyć zapewniany obywatelom wachlarz usług socjalnych. Spytani, jak pokryć wiążące się z tym koszty, zwolennicy rozbudowy usług socjalnych najczęściej wymieniali redukcję wydatków na administrację publiczną (opcja podwyżki podatków osobistych otrzymała znikomy odsetek poparcia).

Na pytanie, kto powinien gwarantować dobrą jakość życia w odniesieniu do stabilności politycznej i społecznej, ankietowani (dla których taka stabilność jest istotna) zdecydowanie najczęściej wskazywali krajowy rząd, przy czym na drugim miejscu znalazła się Unia Europejska. Warto też odnotować, że ok. jedna trzecia respondentów poparłaby decyzję swojego rządu o wyjściu z UE, a pomysł wprowadzenia wspólnego podatku UE i przeniesienia pewnych zadań z poziomu narodowego na unijny zyskał aprobatę niespełna 30 proc. badanych.

Jakie wnioski wyłaniają się z cytowanych wyników? Po pierwsze, większość Europejczyków zdaje się postulować rozbudowę państwa dobrobytu, ale mało kto byłby gotów złożyć się na to większymi podatkami ze swojej kieszeni. Po drugie, część mieszkańców Starego Kontynentu popiera integrację i być może nawet widziałaby dla UE konkretne zadania w sferze polityki socjalnej, lecz z drugiej strony nastroje eurosceptyczne są dziś na tyle silne, że praktycznie wykluczają przeniesienie na poziom unijny nowych kompetencji. W tej sytuacji społeczne oczekiwania w stosunku do państwa i UE sprawiają wrażenie uwikłanych w sprzeczność, a różne populistyczne hasła mogą padać na podatny grunt. Takie warunki można uznać za dość niepokojący klimat dla długofalowej stabilności europejskiego welfare state.