Szanowni Państwo!

W roku bieżącym przypadają dwa wielkie jubileusze: 200-lecie Konstytucji Księstwa Warszawskiego, która wówczas, na początku XIX wieku, była ważnym czynnikiem modernizacji polskich instytucji ustrojowych i prawnych oraz 10-lecie uchwalenia Konstytucji - 2 kwietnia 1997 roku. Stosownym będzie więc przypomnienie także historycznych tradycji Trybunału Konstytucyjnego, starszych niż - niedawno obchodzone - dwudziestolecie. Idea sądu konstytucyjnego pojawiała się bowiem w okresie międzywojennym, podczas prac nad konstytucją marcową 1921 roku. Już w roku 1919 proponowano powołanie Straży Praw - organu działającego przy Naczelniku Rzeczypospolitej, badającego zgodność ustaw z konstytucją. Także w nowej sytuacji politycznej po 1926 roku potrzebę badania zgodności ustaw z konstytucją ukazywało wcale niemałe grono badaczy. Jeden z nich, profesor Wacław Komarnicki stwierdził w roku 1928: Przed majestatem prawa konstytucyjnego schylić musi głowę parlament: Trybunał Konstytucyjny winien zapobiegać wydawaniu ustaw sprzecznych z konstytucją.

Dzisiaj Trybunał Konstytucyjny zajmuje znaczące miejsce w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej. Życzę Państwu, by wykonywanie mandatu sędziego Trybunału Konstytucyjnego służyło jak najlepiej funkcjonowaniu tego organu sądowego, który stoi na straży najistotniejszych wartości demokratycznego państwa prawnego.

*****

List Aleksandra Kwaśniewskiego w 1999 roku

Pan

prof. Marek SAFJAN

Prezes Trybunału Konstytucyjnego

Szanowny Panie Prezesie,

Pragnę podziękować Panu Prezesowi za zaproszenie do udziału w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, na którym omawiana jest działalność Trybunału oraz problemy wynikające z jego orzecznictwa.

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej powierzyła Trybunałowi Konstytucyjnemu orzekanie w sposób ostateczny o zgodności prawa z Ustawą Zasadniczą oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między naczelnymi organami państwa. Stworzyła także każdemu możliwość samodzielnego uruchamiania procedury przed Trybunałem Konstytucyjnym w celu ochrony wolności i praw człowieka i obywatela.

Wzmocnienie pozycji ustrojowej sądu konstytucyjnego uznane było przez twórców Konstytucji za fundament demokratycznego ładu Rzeczypospolitej. Dążenie to wynikało z przekonania, że żaden organ władzy publicznej nie może stać ponad Konstytucją przyjętą przez Naród. Właśnie to kierowało mną, gdy w 1996 roku wnosiłem do Sejmu projekt ustawy przyznającej Trybunałowi Konstytucyjnemu orzekanie w sposób ostateczny o konstytucyjności prawa.