Podsumowując, według Komisji Weneckiej wprowadzone zmiany do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – zwłaszcza rozpatrywane łącznie – stanowią zagrożenie zasady praworządności, jak i naruszają zasady systemu demokratycznego oraz praw człowieka. Czyli godzą w fundamenty, na których opiera się Rada Europy (pkt 90 opinii).

Konkluzje opinii

W konkluzjach swej opinii Komisja Wenecka przedstawia ważną rolę, jaką winien spełniać Trybunał Konstytucyjny w demokracji konstytucyjnej. Ta ostatnia wymaga sprawnego systemu kontroli i równowagi. Tak zdefiniowana rola Trybunału jest szczególnie ważna w czasie sprawowania władzy przez silne większości polityczne.

Jednak – co zaznacza Komisja – Trybunał nie ma możliwości skutecznego wypełniania swych funkcji w warunkach trwającego kryzysu konstytucyjnego. Sytuacja taka prowadzi do powstania zagrożenia zarówno zasady praworządności, jak i demokracji i praw człowieka (pkt 135 i 138 opinii).

Komisja podkreśla więc konieczność znalezienia rozwiązania problemów, przed którymi stanęła Polska, w tym także w kwestii składu Trybunału (4). Zaznacza przy tym, że w państwie prawa każde przyjmowane rozwiązanie musi opierać się na poszanowaniu i pełnym wdrożeniu orzeczeń wydawanych przez Trybunał. Dlatego też Komisja Wenecka wzywa wszystkie organy państwowe (w tym zwłaszcza Sejm RP) do pełnego przestrzegania i realizacji orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.

KW podnosi przy tym, że regulacje zawarte w nowelizacji ustawy o TK z 22 grudnia 2015 r. uniemożliwiają Trybunałowi realizacji swoich funkcji i stanowią zagrożenie dla praworządności, demokracji i praw człowieka.

Według Komisji wskazane byłoby przeprowadzenie pogłębionej i przejrzystej debaty w celu poszukiwania najwłaściwszych rozwiązań w zakresie reformy procedur i organizacji prac Trybunału.

Komisja sugeruje, aby rozważyć możliwość przeprowadzenia – w przyszłości – ewentualnych zmian konstytucyjnych w zakresie funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego. Zwraca przy tym uwagę, że celowe byłoby wprowadzenie zasady wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego większością kwalifikowaną, przy zastosowaniu skutecznego mechanizmu uniemożliwiającego blokowanie możliwości przeprowadzenia wyboru. Komisja podkreśla jednak, że niezbędna w tym zakresie zmiana konstytucji nie może być dokonywana w warunkach trwającego kryzysu.