IV. Definicja „istotnej zmiany”

Wymóg zachowania ciszy legislacyjnej przed wyborami obwarowany jest dwoma warunkami: nie można dokonywać istotnych zmian w prawie wyborczym oraz nie mogą one nastąpić na sześć miesięcy przed wyborami. Zgodnie z przyjętymi założeniami Komisji Weneckiej, za podstawowe elementy prawa wyborczego należy uznać: właściwy system wyborczy, członkostwo komisji wyborczych oraz ustalanie granic okręgów wyborczych. TK w wyroku z 3 listopada 2006 r., odnosząc się do kwestii „istotności zmiany”, wskazał, że za taką należy uznać: „a) wielkość okręgów wyborczych, b) wysokość ewentualnych „progów wyborczych” w systemie proporcjonalnym, c) przyjęty system ustalania wyników wyborów (przeliczania głosów na mandaty)”. Oznacza to, iż za chronione należy uznać: organy wyborcze, system przeliczania głosów oraz okręgi wyborcze, które — jak wynika z wieloletniej obserwacji procedury wyborczej — stanowią najwrażliwsze elementy systemu wyborczego. Natomiast Trybunał w wyroku z 28 października 2009 r. wskazał, że „Istotną zmianą w prawie wyborczym jest taka, która w wyraźny sposób wpływa na przebieg głosowania i jego wyniki i która w związku z tym wymaga uprzedzenia adresatów normy prawnej o jej wprowadzeniu”, dlatego też nakazał oceniać ją za każdym razem w odniesieniu do konkretnej nowelizacji prawa. Cechę istotności, zgodnie z orzeczeniami TK, wykazywała propozycja dwudniowego głosowania (zaproponowana w 2009 r. w wyborach do Parlamentu Europejskiego), a także ograniczenie wykorzystywania środków masowego przekazu (płatne audycje reklamowe oraz reklamy wielkopowierzchniowe tzw. billboardy) oraz sam kodeks wyborczy jako całość.