Z kolei w gminach i powiatach mających powyżej 500 tys. mieszkańców kluczem do zorganizowania referendum byłoby zdobycie pisemnego poparcia 28 tys. mieszkańców uprawnionych do głosowania plus 2 proc. powyżej 500 tys. Z kolei w gminach oraz powiatach, w których mieszka mniej niż 20 tys. osób formalnym silnikiem uruchamiającym referendum stałyby się podpisy 10 proc. mieszkańców mających prawo do głosowania.

O konkretnych liczbach warto dyskutować i można się oprzeć zarówno na propozycjach zawartych w projekcie „Demokratyzacja samorządu”, jak też na innych, wypracowanych w debacie publicznej. Ale nie zmienia to faktu, że referendum lokalne w Polsce wyrasta na narzędzie o dużym znaczeniu. Dotychczas przez ograniczenia prawne było ono jak cenna pamiątka schowana głęboko w gablocie i zamknięta na klucz. Nie ma co się bać, że używając tej pamiątki ją zniszczymy. Lepiej z niej korzystać i cieszyć oczy.

Warto dać obywatelom szansę na to, by ich głos był nie tylko słyszalny w debacie publicznej, ale też wyrażany wprost w referendach. Polskie samorządy mogą na tym tylko zyskać. Strach przed podjęciem decyzji przez małą grupę mieszkańców jest nieuzasadniony. Niektórzy proponują nawet likwidację minimalnej frekwencji, co może paradoksalnie podnieść realne uczestnictwo.

Z drugiej strony warto uzmysłowić sobie, że unikanie pytania mieszkańców o zdanie prowadzi do narastania sprzeciwu. Nietrudno sobie wyobrazić, jaki byłby efekt kontynuowania prac nad igrzyskami w Krakowie wbrew opinii publicznej. Warto słuchać wyborców także poza kampanią wyborczą, bo to mieszkańcy są suwerenem, a nie władza samorządowa.

*Przemysław Filar – prezes i założyciel Towarzystwa Upiększania Miasta Wrocławia
*Łukasz Maślanka – członek zarządu Towarzystwa Upiększania Miasta Wrocławia

Instytut Obywatelski