Dania, Finlandia i Szwecja pokazują, że świat pracy może być zorganizowany w myśl zupełnie innych prawideł niż ma to miejsce nad Wisłą.

Jedni go piętnują, drudzy uważają za wehikuł postępu. Kapitalizm. Od ćwierć wieku budujemy go nad Wisłą. Zręby już mamy, podobnie jak liczne sukcesy: wysoką dynamikę PKB, rekordowe zatrudnienie, spadek ubóstwa i rozwój klasy średniej. Można zatem powiedzieć, że skok w kapitalizm po 1989 roku nam się udał. Jak to jednak zwykle bywa, diabeł tkwi w szczegółach.

Jedną z najgłębszych rys na sukcesie transformacji ustrojowej w Polsce jest obraz świata pracy. To właśnie tu, niczym w soczewce, skupia się wiele mankamentów polskiego kapitalizmu. Przypomnijmy, co mówił w ubiegłym roku prof. Krzysztof Jasiecki w wywiadzie dla Instytutu Obywatelskiego: „Rynek pracy i panujące na nim stosunki to jedna z największych porażek III RP. Przeglądałem (…) opracowanie, gdzie stwierdzono, że skutki kryzysu 2008+ obniżą w Europie Południowej standardy stosunków pracy do poziomu Europy Wschodniej. Takie sformułowanie daje do myślenia”.

Rynek problemów

Chronicznie wysokie bezrobocie, słaba reprezentacja interesów pracowniczych, odtwórczy model gospodarki, deficyt kapitału społecznego, kulturowa spuścizna feudalizmu, inercja prawna i ostry wyścig po status. Te wszystkie czynniki obciążają w Polsce standardy pracy. A co za tym idzie, standard życia. Skromne płace, niepewność jutra i uciążliwe stosunki z przełożonymi są chlebem powszednim milionów obywateli naszego kraju.

Z opracowania GUS „Struktura wynagrodzeń według zawodów w październiku 2012 r.” możemy wyczytać (s. 26-29), że w październiku 2012 roku połowa polskich pracowników zarobiła nie więcej niż 3 115,11 złotych brutto, natomiast 66,1 proc. uzyskało miesięczne wynagrodzenie nieprzekraczające przeciętnej płacy w gospodarce, tj. 3 895,72 zł brutto. Warto o tym pamiętać, ilekroć słyszymy o wzroście średniej krajowej.

Ciekawy wniosek płynie też z raportu Światowego Forum Ekonomicznego (WEF) „The Global Competitiveness Report 2014-2015” . W kategorii dotyczącej współpracy między pracownikami a pracodawcami (Cooperation in labor-employer relations) Polska zajęła na świecie setną pozycję na 144 możliwe (s. 311).