2. Odmowa dokonania zmiany w składzie Rady Ministrów

W nauce prawa konstytucyjnego prawo odmowy dokonywania zmian w składzie Rady Ministrów nie jest jednoznacznie oceniane. Przyjęty model rządów parlamentarno-gabinetowych, z silnymi jednak odniesieniami do systemu kanclerskiego, de­terminuje prawo prezesa Rady Ministrów do swobodnego i samodzielnego ustalania składu gabinetu. Skutkiem przyjęcia powyższego stanowiska powinna być konstata­cja, iż prezydent spełnia rolę „notariusza” powołując na określone stanowiska mini­sterialne osoby wskazane przez prezesa Rady Ministrów i odwołując ministrów na wniosek szefa rządu. Tym samym nie ma on prawa odmowy powołania wnioskowa­nych przez szefa rządu osób. Mając jednak na uwadze, że konstytucyjnie określoną funkcją głowy państwa jest czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji, można przy­jąć, iż w określonych sytuacjach prezydent będzie miał wręcz obowiązek odmowy dokonania zmian w składzie Rady Ministrów. Należy przytoczyć w tym miejscu kazus z 2007 r., kiedy to wobec wszystkich członków gabinetu złożone zostały wnio­ski o wyrażenie wotum nieufności. Tuż przed ich rozpatrzeniem przez Sejm, prezy­dent na wniosek premiera odwołał kilku członków rządu, wobec których złożono wnioski, skutkiem czego wnioski upadły i nie mogły być poddane pod głosowanie. Po rozpatrzeniu pozostałych wniosków przez Sejm i głosowaniach w przedmiocie wyrażenia członkom rządu wotum nieufności, prezes Rady Ministrów wystąpił z wnioskiem o powołanie na wakujące stanowiska osób, które kilkanaście dni wcześniej zostały odwołane. Działania szefa rządu mogą zostać zakwalifikowane jako zmierzające do obejścia konstytucyjnej zasady, zgodnie z którą Sejm prowadzi kon­trolę nad działalnością Rady Ministrów (art. 95 ust. 2 Konstytucji). Tym samym pre­zydent realizując funkcję strażnika konstytucji powinien odmówić dokonania zmian w składzie gabinetu i powołania wskazanych osób na stanowiska ministerialne, któ­re były im już wcześniej powierzone.

3. Odmowa ratyfikacji umowy międzynarodowej

Przepisy konstytucji nie wskazują, czy prezydent jest uprawniony do odmowy ratyfikacji umowy międzynarodowej. W powyższym przedmiocie stanowisko przedsta­wicieli nauki prawa konstytucyjnego również nie jest jednolite. Z językowego brzmienia art. 89 oraz 133 Konstytucji wynika, iż prezydent ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe. Literalne brzmienie tych przepisów wydaje się wskazywać, iż kompetencja ta została ukształtowana jako obowiązek a nie jako uprawnienie. Art. 126 ust. 3 stanowi potwierdzenie powyższej koncepcji, gdyż zawęża on zakres działań prezydenta tylko do kompetencji wskazanych w konstytucji i ustawach, w których brak jest wyraźnego uprawnienia głowy państwa do odmowy ratyfikacji umowy. Uprawnieniem związanym z ratyfikacją jest możliwość skierowania umowy przed jej ostatecznym zatwierdzeniem do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie jej zgodności z ustawą zasadniczą. Kompetencja ta jest wprost wskazana w przepisach Konstytucji RP (por. art. 133 ust. 2) . Odmowa zatwierdzenia umowy międzynarodo­wej odbywa się poprzez zaniechanie, tj. niepodjęcie żadnych czynności. Brak działa­nia nie stanowi aktu urzędowego głowy państwa i w tym przypadku nie podlega kontr­asygnacie. Prezes Rady Ministrów nie ma prawa do kontroli takiego zachowania prezydenta w ramach art. 144 Konstytucji. Jeżeli prezydent nie wykonał swojego kon­stytucyjnego obowiązku, wówczas należy stwierdzić, iż popełnił delikt konstytucyj­ny, za który powinien ponieść odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu. Dla tego organu zarezerwowana jest ostateczna decyzja w zakresie interpretacji art. 89 i 133 Konstytucji i odpowiedzi na pytanie, czy głowa państwa może odmówić ratyfikacji umowy międzynarodowej, oraz stwierdzenie, czy zaniechanie w tym przedmiocie sta­nowi naruszenie ustawy zasadniczej. Do czasu wydania wyroku w powyższych kwe­stiach rozstrzygające znaczenie będzie mieć praktyka ustrojowa ukształtowana przez czynności poszczególnych piastunów urzędu Prezydenta RP.