Analiza danych wskazuje, że prokuratorzy prokuratur rejonowych rozpoznają ok. 99,5 proc. wszystkich spraw karnych, przy czym dokonuje tego 68 proc. ogólnej liczby prokuratorów. Trudno uznać to za rozwiązanie racjonalne. Aż takich rozbieżności nie uzasadnia nawet twierdzenie, że w prokuraturach apelacyjnych i okręgowych prowadzone są sprawy o większym stopniu skomplikowania niż te w prokuraturach rejonowych. Po pierwsze, fałszywym uogólnieniem jest, że praca w rejonie polega na wykonywaniu prostych czynności w ramach prowadzonych lub nadzorowanych postępowań. Po drugie, prowadzenie przez prokuratury okręgowe czy apelacyjne ograniczonej liczby spraw oraz możliwość współpracy z lepiej przygotowanymi merytorycznie i bardziej doświadczonymi funkcjonariuszami organów ścigania sprawia, że komfort pracy takiego prokuratora jest zwykle znacząco większy niż prokuratora prokuratury rejonowej. Po trzecie, należy pamiętać, że zdecydowana większość śledztw prowadzonych w prokuraturach okręgowych lub apelacyjnych jest śledztwami powierzonymi w całości organom ścigania.

Warto przy tym zauważyć, że zasadniczą wadą aktualnego systemu jest niedookreślony charakter kryterium doboru spraw przez prokuratury wyższego szczebla (przepisy mówią o poważnych sprawach kryminalnych i przeciwko obrotowi gospodarczemu) oraz fakt, że o przejęciu sprawy do prowadzenia decyduje się w prokuraturze okręgowej, która miałaby taką sprawę prowadzić. Powyższy mechanizm sprawia, że widoczna jest ogromna pokusa ograniczenia liczby spraw, które powinny być prowadzone w okręgach. System taki w żaden sposób nie motywuje też do podejmowania spraw rzeczywiście skomplikowanych, trudnych, o niepewnym wyniku.

Wobec powyższego, za konieczne należy uznać precyzyjne, niejako sztywne określenie zakresu spraw prowadzonych przez prokuratury okręgowe. Mechanizm powinien być oparty o kwalifikację prawną czynu będącego przedmiotem prowadzonego postępowania – na wzór przepisów regulujących właściwość rzeczową sądu. Takie kryterium jest oczywiście niedoskonałe, choć najbardziej zobiektywizowane.

Więcej prokuratora w prokuraturze

Przeprowadzone badania wykazały, że w prokuraturach wyższego szczebla istotny odsetek prokuratorów w ogóle nie zajmuje się prowadzeniem postępowań przygotowawczych (od 63 do 65 proc. prokuratorów w badanych prokuraturach apelacyjnych oraz od 44 do 74 proc. prokuratorów w prokuraturach okręgowych). Oczywiście oczekiwanie, że zdecydowana większość czy wszyscy prokuratorzy będą zajmować się wyłącznie postępowaniami jest naiwna. Konieczna jest jednak rzetelna analiza, czy do realizacji zadań innych niż prowadzenie postępowań przygotowawczych niezbędne jest oddelegowanie aż tak znaczącej liczby osób.