Model nadzoru do zmiany

Rozwiązaniem problemu zbyt daleko idącego uzależnienia prokuratury od statystyki nie powinno być zwiększenie nadzoru w kształcie, w jakim funkcjonuje on obecnie. Wręcz przeciwnie, wydaje się, że model ten został wyczerpany. Znamiennym jest, że opisywane nieprawidłowości, w środowisku prokuratorskim niebędące zresztą tajemnicą, nie spotkały się dotychczas ze zdecydowaną reakcją prokuratorów pełniących funkcje nadzorcze w prokuraturach okręgowych czy apelacyjnych. To z kolei każe zastanowić się, czy obecny model nadzoru służbowego w tej instytucji sprzyja osiąganiu przez prokuratorów rzeczywiście dobrych wyników pracy, czy tylko wypracowywaniu pozornie dobrej statystyki.

W świetle powyższych rozważań, zasadne wydaje się wprowadzenie większej odpowiedzialności pojedynczego prokuratora za wynik prowadzonego przez niego postępowania, a tym samym sprowadzenie nadzoru do wieloaspektowego systemu oceny pracy pojedynczych prokuratorów. Powyższe nie oznacza pełnej i bezwarunkowej akceptacji aktualnie przyjętego systemu ocen okresowych w prokuraturze. Podkreślić należy, że ocenie podlegać powinna przede wszystkim nie ilość, lecz jakość kończonych postępowań przygotowawczych – w tym prawidłowość decyzji wydawanych w ich toku, skuteczność nadzoru nad działaniami podejmowanymi przez organy je prowadzące, a także dalszy los postępowań zakończonych aktem oskarżenia bądź umorzeniem, które zostało następnie zaskarżone.

Stworzenie kompleksowego i wiarygodnego systemu ocen okresowej prokuratorów wymagałoby także racjonalnego zaplanowania, jak nowoukształtowany nadzór miałby funkcjonować – tak, aby nie odbywał się on, jak obecnie, kosztem etatów orzeczniczych.

Zacząć od policji

Zdiagnozowane powyżej poważne mankamenty w funkcjonowaniu prokuratury wymagają zdecydowanej reakcji obejmującej zarówno korekty legislacyjne, jak i podjęcia działań zmierzających do usprawnienia organizacji pracy tej instytucji. Wydaje się, że projektowana reforma postępowania karnego jest dobrą okazją nie tylko do dostosowania prokuratury do nowych wyzwań procesowych, ale także do wyeliminowania wadliwości utrudniających jej efektywną realizację ustawowych zadań i budowanie pożądanego wizerunku społecznego. Należy zgodzić się z obawami samych prokuratorów odnośnie trudności, jakie czekają tę instytucję po wprowadzeniu kontradyktoryjnego modelu postępowania sądowego. I zastanowić się nad intencjami kierownictwa prokuratury, negatywnie oceniającego prowadzone prace nad ustawą o prokuraturze. W obliczu nadchodzących zmian to właśnie Prokuratorowi Generalnemu powinno najbardziej zależeć na przedstawieniu rozwiązań, które pozwolą prokuratorom właściwie pełnić rozbudowywaną funkcję oskarżyciela publicznego.