Przedsiębiorstwa społeczne wciąż dają zatrudnienie zdecydowanej mniejszości pracujących osób niepełnosprawnych, jednak ich specyfika, wyrażająca się wedle zasady „najpierw ludzie, potem zyski” oraz – co bardzo częste – poprzez prowadzenie przedsiębiorstwa przez osoby z wieloletnim doświadczeniem w pracy z osobami niepełnosprawnymi, sprawiają, że należy patrzeć z nadzieją na rozwój tego sektora. Dlatego m.in. Stowarzyszenie EKON i PI-ON pracują nad koncepcją roli i miejsca w systemie zatrudniania osób niepełnosprawnych tej formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Wykorzystać potencjał społeczny

Jednak rola organizacji pozarządowych w tym systemie nie ogranicza się do tworzenia przedsiębiorstw społecznych. Stowarzyszenia, fundacje, czy kościelne osoby prawne, często wyspecjalizowane w pracy z osobami o konkretnym rodzaju niepełnosprawności, bardzo dobrze znają potrzeby i możliwości takiej grupy. Sukces polityki skierowanej na wzrost zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami zależeć będzie w dużej mierze od tego, jak administracja publiczna i odpowiadające za realizację tej polityki instytucje będą w stanie wykorzystać potencjał organizacji społecznych w kreowaniu innowacyjnych rozwiązań zatrudnieniowych czy edukacyjnych, przeprowadzaniu wieloaspektowej rehabilitacji oraz pośredniczeniu między osobą niepełnosprawną a rynkiem pracy.

To ostatnie może być szczególnie istotne, gdy zaczną być realizowane zapowiadane przez Ministerstwo Pracy reformy dotyczące publicznych służb zatrudnienia i usługi rynku pracy (realizowane przez podmioty niepubliczne), szczególnie dla osób z grup defaworyzowanych. Trudno sobie wyobrazić, aby umieszczaniem osób niepełnosprawnych na rynku pracy prywatne agencje zajmowały się bez wsparcia profesjonalnych, dobrze zorganizowanych i posiadających wieloletnie doświadczenie stowarzyszeń czy fundacji. Dlatego tak istotne jest wzmacnianie ich organizacyjnego potencjału oraz zwiększanie roli, jaką odgrywają one w dialogu z administracją i sektorem prywatnym.

Co ważne – na co zwraca uwagę m.in. Jarosław Wasiak – owo wzmacnianie nie może odbywać się jedynie w systemie projektowym (opartym np. na środkach unijnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki). Projekty są ograniczone w czasie i nie mają gwarancji kontynuacji. Tymczasem praca z osobami niepełnosprawnymi często wymaga wieloletnich działań, stworzenia stabilnych ram (przede wszystkim dla pracownika, ale również dla pracodawcy) i budowania trwałych relacji.