W przekonaniu Rady Legislacyjnej nakaz ochrony wolności zgromadzeń (art. 57 Konstytucji), odczytywany w związku z prawem do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) wymaga od ustawodawcy takiego ukształtowania postępowania, w którym została wydana decyzja o zakazie zgromadzenia, aby organizator zgromadzenia – co do zasady – był w stanie doprowadzić do sądowej kontroli takiej decyzji przed terminem planowanego zgromadzenia. Jest to konieczne dla efektywnej ochrony wolności zgromadzeń, zwłaszcza mając na względzie ocenność przesłanek uzasadniających zakazanie zgromadzenia (zob. art. 9 pkt 1 i 2). Takie stanowisko da się również odnaleźć w uzasadnieniu wyroku TK o sygn. akt K 44/12, choć – co należy podkreślić – TK wprost o tej kwestii nie orzekał, będąc związany granicami zaskarżenia. Zdaniem TK „(…) mówiąc o efektywności określonej procedury, należy mieć na względzie taki sposób jej ukształtowania, który umożliwi sądową weryfikację indywidualnego rozstrzygnięcia w sposób adekwatny do jego celu. W kontekście wolności zgromadzeń chodzić będzie o przeprowadzenie sądowej kontroli decyzji organu zakazującego zgromadzenia w taki sposób, aby – w wypadku ewentualnego podważenia takiej decyzji – umożliwić organizatorowi zrealizowanie jego pierwotnych zamierzeń”.

Opiniowany projekt nie odpowiada temu standardowi. Jest on również niezgodny ze uregulowaniami prawa międzynarodowego, o czym będzie mowa w dalszej części niniejszej opinii.  

Nie jest rolą Rady Legislacyjnej proponowanie konkretnych rozwiązań prawodawczych. Można jednak zastanowić się, czy zasadne jest utrzymywanie prawa organizatora zakazanego zgromadzenia do odwołania się w trybie administracyjnym. Wszak art. 78 Konstytucji – mówiący o prawie do odwołania – w zdaniu drugim wyraźnie dopuszcza możliwość wprowadzania ustawą wyjątków od tego prawa. Przyjmując powyższe założenie, można by rozważyć przyznanie organizatorowi prawa do wniesienia środka odwoławczego do sądu powszechnego, który to środek byłby rozpoznawany niezwłocznie (w terminie określonym w ustawie), zaś wyrok sądu – uwzględniający skargę organizatora zgromadzenia – podlegałby natychmiastowemu wykonaniu. Wydaje się, że w takiej sytuacji nie znajdowałaby zastosowania zasada dwuinstancyjnego postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji). Przyjmuje się bowiem, że zasada ta nie ma charakteru bezwzględnie obowiązującego w sytuacji, gdy sprawa nie toczy się od początku do końca przed sądem, a sąd działa wyłącznie jako „organ kontroli innych aktów władzy publicznej rozstrzygających sprawy jednostek po to, aby ustrzec je przed arbitralnością władzy” (wyrok TK z dnia 12 maja 2003 r., sygn. akt SK 38/02).