Przejrzystość procesu

Przejrzystość to jedna z podstawowych zasad współczesnego good governance[12], która nie znajduje pełnego odbicia w standardach wyboru kandydatów na sędziów ETPC. Jedynymi jawnymi dokumentami są ostateczna lista kandydatów zgłoszona do ZP RE oraz protokoły z prac zespołu na zasadach przewidzianych w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Rozmowy kwalifikacyjne z kandydatami toczą się już jednak za zamkniętymi drzwiami, lista zgłoszonych „kandydatów na kandydatów” nie podlega ujawnieniu, ich życiorysy również nie są upubliczniane.

Brak przejrzystości procesu skutkuje zmniejszoną legitymizacją wyboru – rozstrzygnięcia podejmowane w procedurach prowadzonych wedle przejrzystych reguł cieszą się z reguły uznaniem dużo szerszej grupy osób[13]. Oczywiście, ochrona danych osobowych i prywatności są ważnymi wartościami, ale w przypadku, gdy ktoś ubiega się o tak wysokie stanowisko jak sędzia ETPC powinien być przygotowany na wzmożone zainteresowanie i kontrolę różnego rodzaju faktów dotyczących jego osoby. Wydaje się zatem, że można rozważyć następujące zmiany proceduralne: wprowadzenie obowiązku upublicznienia listy „kandydatów na kandydatów” i przesłanych przez nich dokumentów oraz otwarty charakter posiedzeń zespołu (np. wprowadzenie możliwości udziału osób spoza zespołu bez prawa głosu, oczywiście po uprzednim zgłoszeniu), na których przeprowadzane są rozmowy z kandydatami.

Kryteria wyboru

Porównując dokumenty Rady Europy i procedury w innych krajach warto rozważyć dodanie do polskiej listy kryteriów wyboru następujących wymagań: znajomość obu języków oficjalnych powinna być traktowana jako dodatkowy atut, należy dookreślić kwalifikacje kandydatów, włączając w to system ochrony praw człowieka, warto wprowadzić rozwiązania zmniejszające ryzyko wybrania kandydata, który nie będzie w stanie ze względu na wiek sprawować funkcji przez minimum połowę okresu trwania mandatu. Dodatkowo, biorąc pod uwagę polską charakterystykę procedury i otwartość zgłoszeń (kandydaci sami się zgłaszają), warto rozważyć możliwość załączania rekomendacji od instytucji naukowych i eksperckich do dokumentacji składanej przez kandydata.

W ramach projektu „Przejrzyste wybory sędziów i rzeczników[N1] ” INPRIS przygotowuje propozycje rozwiązań systemowych obejmujących kryteria i procedury wyborcze dotyczące kandydatów do poszczególnych instytucji, w tym m.in. sędziów ETPC.