TK
Wymiar sprawiedliwości w świetle konstytucji kwietniowej w okresie II wojny światowej
Herman Libermann| Ignacy Mościcki| Kodeks Boziewicza| Konstytucja kwietniowa| Oficerski Sąd Honorowy| prawo łaski| subdelegacja kompetencji| układ Sikorski-Majski| Wacław Komarnicki| Władysław Raczkiewicz| Władysław Sikorski
włącz czytnikAnalizując prace legislacyjne Ministerstwa Sprawiedliwości na uchodźstwie w latach wojennych, należy wspomnieć o Komisji Prac Ustawodawczych [dalej: KPU], którą powołano do życia na mocy tymczasowego statutu Ministerstwa Sprawiedliwości z 1942 r. Komisja miała się składać „z wybitnych przedstawicieli nauki, praktyki prawa, powołanych przez Ministra Sprawiedliwości”, a jej podstawowe zadanie polegało na opiniowaniu projektów prawodawczych wnoszonych przez ministra. Na inauguracyjnym posiedzeniu KPU minister sprawiedliwości W. Komarnicki nakreślił priorytetowe zadania Komisji: jak „rewizja [.] wydanych [.] dekretów i ustaw, odnoszących się do wymiaru sprawiedliwości; rewizja niektórych ustaw materialnego prawa karnego, jak i ustawy o przestępstwach przeciwko Polsce; wydanie przepisów wykonawczych (w porozumieniu MSZ) do ustawy konsularnej, regulującej postępowanie niesporne, zwłaszcza w dziedzinie spadkobrania; przygotowanie przepisów przejściowych, regulujących przejęcie wymiaru sprawiedliwości w momencie likwidacji okupacji; studium nad więziennictwem angielskim; opracowanie projektu odpowiedzialności okupantów za dokonane zbrodnie i występki; opracowanie przepisów tymczasowych o organizacji sądownictwa administracyjnego w ograniczonym zakresie na terenie centralnych władz polskich w Londynie”. Z zagadnień mających stać się przedmiotem badań, analiz tudzież projektowania jednoznacznie wynika, że Ministerstwo Sprawiedliwości dążyło do znowelizowania polskiego prawodawstwa w celu dostosowania go do wojennej rzeczywistości oraz przygotowania podwalin pod przyszłe ustawodawstwo jurysdykcyjne. Komisja, pracując (od 1 kwietnia 1942 r.) w sześciu sekcjach i 28 podkomisjach, działała do końca wojny. Owocem tej działalności były liczne projekty aktów prawnych, które następnie poddawano pod dyskusje na konferencjach międzyministerialnych (do 1945 r. odbyło się ich 24), by niektórym z nich nadać dalszy bieg.
Konstytucyjny wymiar sprawiedliwości doznał swoistego uszczerbku w wyniku wojny. Niektórych norm wynikających z ustawy zasadniczej nie można było wyegzekwować, zwłaszcza tych związanych z sądownictwem i środowiskiem sędziowskim. Niezależnie od tego część z nich (np. wynikających z art. 68 Konstytucji kwietniowej) wciąż obowiązywała i nadawała polskiej Temidzie wybitnie funkcjonalny charakter. Tak bowiem wypada ocenić dekret Prezydenta RP o zbieraniu i zabezpieczaniu dowodów w sprawach o przestępstwa pospolite z dnia 29 kwietnia 1940 r. Słusznie zwraca uwagę A. Jankiewicz, że „ten akt normatywny zawierał przepisy wprowadzone na okres wyjątkowych okoliczności wywołanych wojną (działania wojenne, okupacja, emigracja), które przynajmniej częściowo miały zastąpić luki, jakie powstały w stosunkach prawnych w zakresie przestępstw pospolitych w związku z niefunkcjonowaniem sądownictwa powszechnego”. Zgodnie z tym dekretem, minister sprawiedliwości uzyskał upoważnienie do wyznaczania pracowników swojego resortu lub „członków podległych Ministerstwu Komisji badawczych do dokonywania poza granicami państwa wszystkich czynności celem zebrania, ustalenia i zabezpieczenia dowodów w sprawach o przestępstwa pospolite”. Wyznaczone osoby wykonywały operacje dochodzeniowo-śledcze zgodnie z przysługującymi im uprawnieniami wynikającymi z kodeksu postępowania karnego z 19 marca 1928 r. Premier mógł wyposażyć takich funkcjonariuszy w prawo „do zwalniania przesłuchiwanych od obowiązku zachowania tajemnicy urzędowej”. Sporządzone akta trafiały do Ministerstwa Sprawiedliwości, które przechowywało je do czasu, kiedy można będzie postawić oskarżonego przed sądem, co miało nastąpić po wojnie.
Zawartość i treści prezentowane w serwisie Obserwator Konstytucyjny nie przedstawiają oficjalnego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego.
Artykuły powiązane
Brak art. powiąznych.
Załączniki
Komentarze
Polecane
-
Oświadczenie Andrzeja Rzeplińskiego, prezesa Trybunału Konstytucyjnego
Andrzej Rzepliński -
Kaczorowski: Mitteleuropa po triumfie Trumpa
Aleksander Kaczorowski -
Piotrowski: Trybunał Konstytucyjny na straży wolnych wyborów i podstaw demokracji
Ryszard Piotrowski -
Prawnicy wobec sytuacji Trybunału Konstytucyjnego, badania i ankieta
Kamil Stępniak -
Skotnicka-Illasiewicz: Młodzież wobec Unii w niespokojnych czasach
Elżbieta Skotnicka-Illasiewicz
Najczęściej czytane
-
O naszym sądownictwie
Jan Cipiur -
Przepraszam, to niemal oszustwo
Stefan Bratkowski -
iACTA alea est
Magdalena Jungnikiel -
TK oddalił wniosek Lecha Kaczyńskiego dotyczący obywatelstwa polskiego
Redakcja -
Adwokat o reformie wymiaru sprawiedliwości
Rafał Dębowski
Brak komentarzy.