Ideologia polskiej narodowej prawicy i styl polityki odwołujący się przede wszystkim do nadużywania i manipulowania budzącymi ogromne emocje narodowymi symbolami same w sobie niepokoją. Ponadto, tworzą budzący obawy klimat sprzyjający mobilizacji i popularności różnych skrajnych ugrupowań: jeżeli Polska nie jest suwerenna, ma status kolonii, znajduje się na progu kulturowej anihilacji, państwo nie funkcjonuje, mniejszości dążą do secesji, krajem rządzą agenci na usługach obcych mocarstw, sąsiednie państwo bezkarnie zabija polskich polityków i urzędników (Katyń 2), to nie pozostaje nic innego, jak podjąć radykalne środki: odrzucić istniejący system, zewrzeć szeregi, oczyścić kraj z wrogów i stanąć znów do walki jak w czasach Grunwaldu czy kampanii wrześniowej.

Trudno przewidzieć, co się stanie, gdy na tę ideologię i retorykę nałożą się problemy społeczne, ekonomiczne, np. w postaci kryzysu gospodarczego czy rosnącego bezrobocia, poważny kryzys w stosunkach międzynarodowych itd. Czy nie czeka nas fala kolektywistyczno-autorytarnego nacjonalizmu szukającego prostych rozwiązań złożonych problemów? Szukania kozła ofiarnego, narodowego wzmożenia i narzucania jedności moralno-politycznej?

Niestety, demokratyzacja – jak uczył socjolog Charles Tilly – to nieustanny proces, który nie ma końca i nieustannie narażony jest na ryzyko odwrócenia.

*Prof. Krzysztof Jaskułowski – historyk, antropolog kultury, profesor Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej, autor książek: „Mityczne przestrzenie nacjonalizmu. Historia i mit w walijskiej ideologii narodowej” oraz „Nacjonalizm bez narodów. Nacjonalizm w koncepcjach anglosaskich nauk społecznych”.

Instytut Obywatelski