Przepisy nowego k.p.k. wymuszają stosowanie rozbudowanego katalogu pouczeń stron kontradyktoryjnego procesu. Jakie obowiązki w tym względzie czekają prokuratorów? - pyta autorka w 24 wydaniu kwartalnika "Na wokandzie".

Druga połowa bieżącego roku przyniesie szereg nowych wyzwań wszystkim uczestnikom postępowania karnego – począwszy od sędziów, prokuratorów i innych organów procesowych, przez strony, obrońców, pełnomocników, po świadków, biegłych oraz inne osoby, których udział w procesie karnym jest niezbędny, choćby pracowników sekretariatów sądów i prokuratur. Chodzi oczywiście o stosowanie nowego modelu procedury karnej, określonego w ustawie z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, którego wejście w życie planowane jest z dniem 1 lipca 2015 r. Na ostateczny kształt tej nowelizacji nakładają się również rozwiązania przyjętej w dniu 20 lutego 2015 r. ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, a także uchwalonej w dniu 28 listopada 2014 r. ustawy o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka.

Rozszerzenie obowiązku informacyjnego

Już w propozycjach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego (działającej kolejno pod przewodnictwem prof. dr. hab. Andrzeja Zolla, a potem prof. dr. hab. Piotra Hofmańskiego), które to propozycje zainicjowały reformę procedury karnej, zdecydowano się na kompleksowe określenie zakresu pouczenia pokrzywdzonego w postępowaniu karnym na najwcześniejszym jego etapie, czyli w postępowaniu przygotowawczym. Nie tylko wprowadzono katalog uprawnień pokrzywdzonego, o których musi być on pouczony przed pierwszym przesłuchaniem (o ile rzecz jasna do niego dochodzi), ale również określono formę i sposób pouczenia – tym samym dokonując implementacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym.

A zatem, pokrzywdzony winien uzyskać informację, że na etapie postępowania przygotowawczego został mu przyznany status strony postępowania, a co za tym idzie, że może on aktywnie uczestniczyć w postępowaniu poprzez składanie wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia (art. 315-318 k.p.k.), a także o tym, w jakich warunkach może stać się on stroną postępowania sądowego (art. 51 i 52 k.p.k.). Pouczenie winno również zawierać informację na temat prawa pokrzywdzonego do wyznaczenia mu reprezentanta procesowego (pełnomocnika) oraz podstaw takiego wyznaczenia, różnych w zależności od fazy postępowania karnego.