W postępowaniu przygotowawczym decydujące będzie wystąpienie przesłanek określonych w art. 78 k.p.k., a więc działanie tzw. „prawa ubogich”, zaś w postępowaniu przed sądem – wstąpienie w rolę oskarżyciela posiłkowego i przysługujące takiemu oskarżycielowi uprawnienie do złożenia wniosku o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu (bez względu na sytuację majątkową – art. 87a k.p.k.), odpowiednio do całej sprawy lub też do czynności procesowych. Oskarżyciel posiłkowy winien być również informowany o konsekwencjach złożenia wniosku o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu na etapie postępowania sądowego, a zwłaszcza o tym, że w zależności od wyniku procesu mogą być na niego nałożone koszty ustanowienia takiej reprezentacji.

Jak uznali projektodawcy, nie bez znaczenia z perspektywy pokrzywdzonego, ale także skuteczności czynności procesowych, będzie informacja o zasadach doręczeń wezwań oraz zawiadamiania o terminach rozpraw i posiedzeń, wskazanych w art. 138 i art. 139 k.p.k. Pokrzywdzony winien również otrzymać stosowną wiedzę na temat możliwości wzięcia przez niego udziału w tzw. czynnościach końcowych w postępowaniu przygotowawczym, do udziału w których dotychczas był uprawniony wyłącznie podejrzany lub jego obrońca.

Formularze

Niewątpliwie ten dość obszerny katalog uprawnień pokrzywdzonego oraz warunków ich realizacji, zgodnie z wolą ustawodawcy, winien być wyrażony w sposób jasny, przejrzysty oraz klarowny, by był zrozumiały także dla osób, które nie korzystają z fachowej reprezentacji. W tym celu został stworzony wzór formularza, ze stosownie skróconym oraz wyrażonym językiem potocznym katalogiem uprawnień pokrzywdzonego w postępowaniu karnym – opublikowany jako załącznik do rozporządzenia z dnia 27 maja 2014 r. w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym (Dz.U. z 2014 r., poz. 739).