Egzekucja prawa do kontaktów

Trybunał, badając zgodność działań władz krajowych ze standardem wynikającym z art. 8 Konwencji, niejednokrotnie wypowiadał się też odnośnie realizacji prawa jednego z rodziców do kontaktu z dzieckiem przebywającym pod prawną opieką drugiego rodzica.

W sprawie Zawadka przeciwko Polsce skarżący podnosił, że występując do właściwego sądu rejonowego z prośbą o wyegzekwowanie przysługującego mu prawa do kontaktu z synem, nie uzyskał jej. Przewodniczący stosownego wydziału tego sądu poinformował go, że żaden z kuratorów nie wyraził zgody na udzielenie mu pomocy. Stanowisko to nie zostało przy tym w żadem sposób usprawiedliwione.

Badają sprawę Trybunał stwierdził, że nieuzasadniona odmowa udzielenia pomocy przez właściwy organ państwowy w skutecznym wykonywaniu orzeczeń sądowych dotyczących dostępu do dziecka jest niezgodna z pozytywnymi zobowiązaniami państwa – strony Konwencji. ETPC stwierdził wprawdzie, że zadanie sądów krajowych było utrudnione z powodu utrzymujących się napiętych stosunków pomiędzy rodzicami dziecka, podkreślił jednak, że brak współpracy pomiędzy rodzicami nie stanowi okoliczności samoistnie zwalniającej organy z realizacji pozytywnego obowiązku wynikającego z treści art. 8 Konwencji. Tego typu sytuacja nakłada raczej na organy obowiązek podjęcia środków, które uwzględniłyby interesy będących w konflikcie stron, przede wszystkim jednak z perspektywy zabezpieczenia dobra dziecka.

Trybunał uznał przy tym, że w sprawie skarżącego władze krajowe nie przedsięwzięły praktycznych środków, które, po pierwsze, zachęciłyby strony do współpracy w wykonywaniu uzgodnień dotyczących dostępu do dziecka, a po drugie – zapewniłyby konkretną i właściwą pomoc ze strony kompetentnych funkcjonariuszy publicznych w zrealizowaniu prawnie zagwarantowanych potrzeb rozdzielonych rodziców i ich małoletniego dziecka. W konkluzji Trybunał ocenił, że władze krajowe nie wywiązały się z pozytywnego zobowiązania co do zapewnienia skarżącemu pomocy umożliwiającej skuteczne wykonywanie jego praw rodzicielskich.

Podobnie, w sprawie Z. przeciwko Polsce skarżący zarzucił, że nie był w stanie wyegzekwować prawa do kontaktu z dzieckiem, ponieważ władze nie udzieliły mu w tym zakresie stosownej pomocy. Nadto wskazał, że instrumenty mające służyć egzekwowaniu prawa do kontaktu, są w Polsce praktyce nieskuteczne.