Świat
Status prawny Krymu w świetle orzeczeń Sądów Konstytucyjnych Ukrainy i Rosji
aneksja Krymu| Autonomiczna Republika Krymu| Federacja Rosyjska| Krym| prawo międzynarodowe| Sąd Konstytucyjny Federacji Rosyjskiej| Sąd Konstytucyjny Ukrainy| Sewastopol| Tatarzy Krymscy| Ukraina
włącz czytnikRada Najwyższa Autonomicznej Republiki Krymu postanowiła w tej uchwale, iż 16 marca 2014 r. odbędzie się referendum, w którym postawione zostaną następujące pytania: 1) Czy jesteś za zjednoczeniem Krymu z Rosją na prawach podmiotu Rosyjskiej Federacji? 2) Czy jesteś za przywróceniem Konstytucji Republiki Krymu z 1992 r. i za utrzymaniem statusu Krymu w ramach Ukrainy?[6] Zdecydowano, iż ta odpowiedź, która uzyska większość głosów, będzie uważana za bezpośrednio wyrażoną wolę ludności Krymu.
Zgodnie z uchwałą, karty do głosowania miały zostać przygotowane w językach rosyjskim, ukraińskim i w języku Tatarów Krymskich. Powołano również Komisję Autonomicznej Republiki Krymu do przeprowadzenia referendum. Jednocześnie Rada Najwyższa Autonomicznej Republiki Krymu zwróciła się do prezydenta i parlamentu Federacji Rosyjskiej o rozpoczęcie procedury przyjęcia Krymu do Federacji Rosyjskiej, a Radzie Ministrów Autonomicznej Republiki Krymu polecono zabezpieczenie organizacyjne i finansowe referendum.
Pełniący, na podstawie art. 112 konstytucji, obowiązki prezydenta przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy dekretem nr 261/2014 z 7 marca 2014 r., powołując się na art. 137 konstytucji, zawiesił wykonywanie uchwały, o której mowa, jako niezgodnej z konstytucją Ukrainy i wystąpił do Sądu Konstytucyjnego Ukrainy o wydanie orzeczenia w tej sprawie[7].
Sąd Konstytucyjny Ukrainy w orzeczeniu nr 2-рп/2014 z 14 marca 2014 r.[8] postanowił, że:
— po pierwsze, uchwała Rady Najwyższej Autonomicznej Republiki Krymu z 6 marca 2014 r. nr 1702-6/14 o przeprowadzeniu ogólnokrymskiego referendum jest niezgodna z Konstytucją Ukrainy;
— po drugie, uchwała ta, jako niezgodna z konstytucją Ukrainy, przestaje obowiązywać z dniem wydania orzeczenia przez Sąd Konstytucyjny;
— po trzecie, wstrzymana zostaje działalność Komisji Autonomicznej Republiki Krym do przeprowadzenia referendum i wszystkich komisji lokalnych do spraw referendum;
— po czwarte, Rada Ministrów Autonomicznej Republiki Krymu zostaje zobowiązana do wstrzymania finansowania referendum oraz zniszczenia kart do głosowania oraz materiałów promocyjnych związanych z referendum.
Rozstrzygniecie to oparto na następujących przesłankach:
1. Na podstawie konstytucji suwerenność Ukrainy obejmuje całe jej terytorium, które stanowi niepodzielną i nienaruszalną całość ( art. 2 konstytucji Ukrainy[9]). Ochrona tak rozumianej suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy, zapewnienie jej ekonomicznego i informacyjnego bezpieczeństwa jest najważniejszą funkcją państwa, sprawą całego narodu ukraińskiego (art. 17 konstytucji Ukrainy).
2. Najwyższym prawem Ukrainy jest konstytucja, co oznacza, iż ustawy i inne akty normatywne uchwala się na jej podstawie i zgodnie z jej postanowieniami (art. 8 konstytucji), a organy władzy państwowej i organy samorządu lokalnego oraz funkcjonariusze tych organów są zobowiązani działać w granicach uprawnień oraz za pomocą środków w niej przewidzianych (art. 19 Konstytucji).
3. Ustrój terytorialny Ukrainy i status prawny granicy państwowej określają wyłącznie ustawy Ukrainy (art. 92 pkt 13 i 18 konstytucji).
4. Suwerenem i jedynym źródłem władzy na Ukrainie jest lud, który sprawuje władzę bezpośrednio lub przez organy władzy państwowej i organy samorządu lokalnego. Do niego należy wyłączne prawo określenia i zmiany ustroju konstytucyjnego Ukrainy. Państwo, organy państwa oraz funkcjonariusze tych organów nie mogą sobie tego prawa uzurpować (art. 5 konstytucji).
5. Wola narodu Ukrainy urzeczywistnia się w wyborach, ale także w referendum i innych formach demokracji bezpośredniej (art. 69 konstytucji), przy czym prawo obywateli do udziału w zarządzaniu sprawami państwa poprzez ogólnoukraińskie i lokalne referenda jest niezbywalne (art. 38).
6. Przedmiotem referendum ogólnokrajowego, zgodnie z konstytucją i ustawami, mogą być problemy o znaczeniu ogólnopaństwowym, mające wpływ na losy całego ukraińskiego narodu, obywateli Ukrainy wszystkich narodowości, natomiast referendum lokalnego — wyłącznie sprawy należące do właściwości organów samorządu lokalnego mające znaczenie dla danej jednostki podziału administracyjno-terytorialnego.
7. Zgodnie z art. 132 konstytucji Ukrainy, struktura terytorialna Ukrainy opiera się na zasadach jedności i integralności terytorium państwa, łączenia centralizacji i decentralizacji wykonywania władzy państwowej, zrównoważenia i społeczno-gospodarczego rozwoju regionów z uwzględnieniem ich historycznych, ekonomicznych, ekologicznych, geograficznych i demograficznych odrębności, tradycji etnicznych i kulturowych. Te zasady realizowane są w Ukrainie jako w państwie unitarnym.
8. Struktura administracyjno-terytorialna Ukrainy składa się z Autonomicznej Republiki Krymu, obwodów, rejonów, miast, rejonów w miastach, osiedli i wsi (część pierwsza art. 133 konstytucji). Zgodnie z częścią drugą art. 133 konstytucji Ukrainy, Autonomiczna Republika Krymu i miasto Sewastopol wchodzą w skład Ukrainy jako odrębne podmioty ustroju administracyjno-terytorialnego Ukrainy. Miasto Sewastopol nie wchodzi w skład Autonomicznej Republiki Krymu, mając szczególny status określony ustawami Ukrainy.
9. Zmiana istniejących granic, wyłączenie jakiegokolwiek podmiotu ustroju administracyjno-terytorialnego Ukrainy, w szczególności Autonomicznej Republiki Krymu czy miasta Sewastopol, jako integralnej części Ukrainy poprzez przeprowadzenie referendum lokalnego jest sprzeczna z konstytucją.
10. Sprawy zmian terytorialnych Ukrainy mogą być rozstrzygane tylko w referendum ogólnoukraińskim (art. 73 konstytucji). Zarządzenie takiego referendum jest wyłączną kompetencją Rady Najwyższej Ukrainy (art. 85 pkt 2 konstytucji), a organizacja i tryb przeprowadzania referendów regulowane są przepisami ustawowymi.
11. Autonomiczna Republika Krymu jest integralną częścią Ukrainy i w zakresie swoich kompetencji określonych w konstytucji Ukrainy podejmuje decyzje należące do jej zakresu działania (art. 134 konstytucji). Wykaz kompetencji pozostających we właściwości Autonomicznej Republiki Krymu regulują art. 137 i 138 konstytucji Ukrainy. Nie ma wśród nich uprawnień dotyczących zmiany granic czy kwestii niepodległości Krymu.
12. Konstytucyjny status Autonomicznej Republiki Krymu jest zgodny z Europejską Kartą Samorządu Terytorialnego, ratyfikowaną ustawą Ukrainy z 15 lipca 1997 r. nr 452/97-ВР, zgodnie z którą podstawowe kompetencje i funkcje władzy lokalnej wyznaczane są konstytucją lub ustawami. Władza lokalna ma prawo wykonywać wszelkie sprawy, jakie nie zostały wyłączone ze sfery ich kompetencji i przyznane innym organom (art. 4 pkt 1 i 2).
13. Zgodnie z konstytucją Ukrainy, do kompetencji Autonomicznej Republiki Krymu należy organizacja i przeprowadzanie referendów lokalnych (art. 138 ust. 2) na zasadach określonych w ustawach Ukrainy (art. 92 pkt 20).
14. Akty normatywne Rady Najwyższej Autonomicznej Republiki Krymu i postanowienia Rady Ministrów Autonomicznej Republiki Krymu nie mogą być sprzeczne z konstytucją i ustawami Ukrainy oraz powinny być uchwalane i wykonywane zgodnie z konstytucją Ukrainy, ustawami Ukrainy, aktami prezydenta Ukrainy i Gabinetu Ministrów Ukrainy (art. 135 konstytucji).
15. Konstytucyjny Sąd Ukrainy stwierdził, iż Rada Najwyższa Autonomicznej Republiki Krymu, podejmując uchwalę przewidującą wstąpienie do Federacji Rosyjskiej i zwracając się do prezydenta Rosyjskiej Federacji oraz do Dumy Państwowej i Rady Federacji Rosyjskiej w sprawie rozpoczęcia procedury wchodzenia w skład Rosyjskiej Federacji jako podmiotu Rosyjskiej Federacji, naruszyła konstytucyjną zasadę integralności terytorialnej Ukrainy, przekraczając granice swoich uprawnień.
16. Uchwała Rady Najwyższej Republiki Krymu jest sprzeczna z art.: 1, 2, 5, 8, 19 ust. 2, 73 ust. 3, art. 85, pkt 13, 18, 20, art. 92, art. 132, 133, 134, 135, 137, 138 konstytucji Ukrainy.
17. Uchwała jest również sprzeczna z podstawowymi zasadami suwerenności i integralności terytorialnej państwa, określonymi w aktach prawa międzynarodowego, w szczególności z zasadą wzajemnego poszanowania suwerennej równości wszystkich państw, w tym politycznej samodzielności, zasadą dokonywania zmian granic, zgodnie z prawem międzynarodowym, to znaczy pokojowymi środkami i na mocy porozumienia. W związku z obowiązywaniem tych zasad państwa strony powinny powstrzymywać się od naruszania integralności terytorialnej i politycznej niezależności każdego państwa przy użyciu siły lub groźby jej użycia lub w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Organizacji Nardów Zjednoczonych, a także od innych działań skierowanych przeciwko integralności terytorialnej i jedności każdego państwa strony (Karta Narodów Zjednoczonych, Akt Końcowy KBWE w Europie z 1975 r., Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych z 1995 r.).
Zawartość i treści prezentowane w serwisie Obserwator Konstytucyjny nie przedstawiają oficjalnego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego.
Załączniki
Komentarze
Polecane
-
Oświadczenie Andrzeja Rzeplińskiego, prezesa Trybunału Konstytucyjnego
Andrzej Rzepliński -
Kaczorowski: Mitteleuropa po triumfie Trumpa
Aleksander Kaczorowski -
Piotrowski: Trybunał Konstytucyjny na straży wolnych wyborów i podstaw demokracji
Ryszard Piotrowski -
Prawnicy wobec sytuacji Trybunału Konstytucyjnego, badania i ankieta
Kamil Stępniak -
Skotnicka-Illasiewicz: Młodzież wobec Unii w niespokojnych czasach
Elżbieta Skotnicka-Illasiewicz
Najczęściej czytane
-
O naszym sądownictwie
Jan Cipiur -
Przepraszam, to niemal oszustwo
Stefan Bratkowski -
iACTA alea est
Magdalena Jungnikiel -
TK oddalił wniosek Lecha Kaczyńskiego dotyczący obywatelstwa polskiego
Redakcja -
Adwokat o reformie wymiaru sprawiedliwości
Rafał Dębowski
Brak komentarzy.