U progu drugiej połowy lat dwudziestych pojawił się w kształtowaniu koncepcji pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjności prawa nowy nurt, który moim zdaniem zasługuje na nazwę nie ogólnie-opozycyjnego, ale ściślej, prawicowo-opozycyjnego. W wyniku majowego zamachu stanu w 1926 roku, narzucony został przez obóz Józefa Piłsudskiego taki układ sił politycznych i przyjęte takie metody sprawowania władzy państwowej, które, jak wiadomo, tylko w początkowym okresie mogły być nader powściągliwie nazywane, według znanego określenia Mirkine-Guetzevitch’a, systemem extra-constitutionnel. Nie tylko sam zbrojny zamach stanu był przecież dziełem przeciw- konstytucyjnym, ale podjęta przez nowe władze nazajutrz po zamachu inicjatywa zmian w Konstytucji z 1921 roku otwierała perspektywę ukształtowania nowego systemu ustrojowego, dalekiego od zasad leżących u podstaw konstytucji, takich jak zasada zwierzchnictwa Narodu, zasada demokracji parlamentarnej i zasada praworządności. Dążeniom takim gotowe były zresztą przeciwstawić się także i lewicowe ugrupowania opozycyjne, ale w jakże różny sposób!

Prawicowe postulaty ustanowienia trybunału konstytucyjnego, jakie pojawiać zaczęły się od 1926 roku, znalazły swój wyraz legislacyjny po raz pierwszy w projektach nowelizacji Konstytucji Marcowej, zgłoszonych kolejno przez Związek Ludowo-Narodowy, Stronnictwo Chrześcijańsko-Narodowe oraz Chrześcijańską Demokrację i na koniec wspólnie przez wszystkie te trzy ugrupowania. Proponowane formuły unormowań konstytucyjnych były na ogół podobne i dość ogólnikowe. Proponowano zatem dodać do tekstu Konstytucji RP nowy art. 83a w brzmieniu:

Do rozstrzygania o zastosowaniu w poszczególnych wypadkach ustaw budzących wątpliwości konstytucyjne będzie powołany na mocy ustawy osobny Trybunał Konstytucyjny [projekt ZLN] albo to samo, uzupełnione zdaniem:
Ustawa może włączyć do jego kompetencji czynności Trybunału Stanu i Trybunału Kompetencyjnego
[projekt wspólny]. A w innych projektach - dodać nowy ustęp do art. 38 w brzmieniu:
O sprzeczności ustawy z Konstytucją orzeka i ustawy sprzeczne z Konstytucją uchyla Trybunał Konstytucyjny, którego skład i sposób działania określi osobna ustawa [projekt Chrz. Naród.]
O sprzeczności ustawy z Konstytucją decydować będzie Trybunał Konstytucyjny. Osobna ustawa określi organizację, zakres i sposób działania Trybunału Konstytucyjnego [projekt Chrześcijańskiej Demokracji].