1. Przesłanki wygaśnięcia mandatu sędziego Trybunału (art. 41 ust. 2 proj. u. TK)

W myśl art. 41 proj. u. TK, wygaśnięcie mandatu sędziego Trybunału podlega stwierdzeniu przez Prezesa Trybunału (postanowienie) albo przez Zgromadzenie Ogólne (uchwała). Wspomniany przepis wylicza okoliczności prowadzące do wygaśnięcia mandatu sędziego Trybunału, przyporządkowując ich stwierdzenie odpowiednio jednemu z dwóch wspomnianych organów TK. Nowością w tym zakresie jest decyzja projektodawcy o zaliczeniu do przesłanek wygaśnięcia mandatu zrzeczenia się statusu sędziego Trybunału w stanie spoczynku.
Należy sprzeciwić się temu rozwiązaniu, bowiem opiera się ono na założeniu, iż sędzia Trybunału w stanie spoczynku ma (piastuje) mandat sędziego Trybunału. Jest to stanowisko błędne i zacierające różnicę między posiadaniem mandatu (wymagającym aktywności w wykonywaniu obowiązków sędziego Trybunału a przynajmniej zdolności do tego) a pozostawaniem w stosunku służbowym z Trybunałem (co umożliwia stosowanie wobec sędziego Trybunału w stanie spoczynku zasady incompatibilitas oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej). Podstawowym zdarzeniem prowadzącym do wygaśnięcia mandatu sędziego Trybunału jest upływ kadencji, na jaką został on wybrany. Okoliczność ta nie znajduje odbicia w aktualnej u. TK, bowiem jej przepisy (pod tym względem zbieżne z zawartymi w projekcie) ukierunkowane są na przypisanie stosownemu organowi TK (Zgromadzeniu Ogólnemu albo Prezesowi Trybunału) właściwości w zakresie formalnego stwierdzania wygaśnięcia mandatu. Wygaśnięcie mandatu następujące wskutek upływu kadencji nie wymaga sygnowania i nie nasuwa problemów technicznych towarzyszących innym przesłankom opróżnienia urzędu sędziego Trybunału, które mogłyby rzutować na wadliwe rozpoczęcie procedury wyłonienia kolejnego sędziego Trybunału.           

Skądinąd następstwem przyjętej przez wnioskodawcę koncepcji, łączącej zrzeczenie się statusu sędziego Trybunału w stanie spoczynku z wygaśnięciem mandatu sędziego, jest wyjątek, do którego wprowadzenia zmuszony został  wnioskodawca w ust. 3 art. 41 proj. u. TK. Przepis ten nakłada na Prezesa Trybunału obowiązek niezwłocznego przekazania Marszalkowi Sejmu postanowienia lub uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu (por. art. 11 ust. 4 u. TK). Biorąc pod uwagę ratio tych czynności, mających wszak zagwarantować terminowe wszczęcie przez Sejm procesu wybierania nowego sędziego Trybunału, jest oczywiste, że nie powinny one dotyczyć zrzeczenia się statusu sędziego Trybunału w stanie spoczynku. Wyłączenie to nie powinno jednak następować na mocy wprowadzonego do ustawy wyjątku, lecz być oczywistą konsekwencją uznania, że zrzeczenie się statusu sędziego Trybunału w stanie spoczynku nie ma bezpośredniego związku z wygaśnięciem mandatu sędziego Trybunału, które w odniesieniu do tej osoby (zrzekającej się stanu spoczynku) musiało nastąpić już wcześniej.