Minister K. Łaszkiewicz w Sejmie 29 sierpnia. Foto: Rafał Zambrzycki

29 sierpnia w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie prezydenckiego projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjny, który przedstawił Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Krzysztof Hubert Łaszkiewicz. Poniżej jego wystąpienie, osobno zaś publikujemy glosy w dyskusji i wystąpienie prezesa Trybunału Konstytucyjnego prof. dr. Andrzeja Rzeplińskiego. [red. OK]

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej mam zaszczyt przedstawić projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Zasadniczą gwarancją nadrzędności konstytucji jest sądowa kontrola konstytucyjności prawa realizowana przez Trybunał Konstytucyjny. Po 1989 r. niesporna była potrzeba przyznania silnej pozycji Trybunałowi Konstytucyjnemu. Jednak dopiero nowa konstytucja nadała Trybunałowi niezbędne do tego kompetencje.

Równolegle z konstytucją weszła w życie obowiązująca obecnie ustawa o Trybunale Konstytucyjnym z 1 sierpnia 1997 r. Była ona niezbędna ze względu na konieczność wprowadzenia nowych rozwiązań zawartych w konstytucji obejmujących zarówno ustrój trybunału, jego skład, kadencję sędziów, status sędziego, jak i zakres właściwości Trybunału.

Dziś po upływie blisko 16 lat obowiązywania ustawy zasadniczej oraz ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zresztą ośmiokrotnie nowelizowanej, i dokonanych dokładnych analizach widać, że zasadne jest podjęcie prac legislacyjnych nad nowym prawem regulującym organizację Trybunału Konstytucyjnego oraz tryb postępowania przed nim. Bo tak właśnie zakres funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego został określony w art. 197 ustawy zasadniczej.

Wysoka Izbo, funkcja czuwania i funkcjonowanie samego Trybunału Konstytucyjnego są określone

w konstytucji. Jednak w jakiś sposób również prezydent Rzeczypospolitej na mocy art. 126 ust. 2 jest związany podejmowaniem działań na rzecz przestrzegania konstytucji. Jednym z przejawów tego typu działań jest podejmowanie inicjatyw legislacyjnych, właśnie w formie inicjatywy ustawodawczej, służących zapewnieniu poszanowania nadrzędności konstytucji. Proponowane zmiany służą ochronie nadrzędności konstytucji przez to, że przyczyniają się do zapewnienia ustawie zasadniczej skuteczniejszej ochrony. Oczekiwane dzięki nowym instytucjom procesowym przyspieszenie rozpatrywania spraw, w tym również skarg konstytucyjnych składanych przez obywateli, pozwoli na szybsze eliminowanie niekonstytucyjnych przepisów. Służyć to będzie zwiększeniu bezpieczeństwa prawnego obywateli i realizacji idei państwa prawnego.

Przedłożony Wysokiej Izbie projekt wpisuje się w grupę ustaw, których horyzont czasowy wykracza poza realizację bieżących zadań. Powinien on stanowić podstawę sprawnego funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego na długie lata. Dlatego też tak ważne jest, by jego ostateczny kształt tworzył optymalne warunki zarówno dla realizacji działalności Trybunału w zakresie orzeczniczym, jak i w sposób pełny określał status sędziego oraz tryb zgłaszania kandydatów na sędziego Trybunału Konstytucyjnego.