Potrzeba uchwalenia nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym

Temat dostosowanej do współczesnych wymogów regulacji organizacji, kompetencji i funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem naukowców prawników, niektórych parlamentarzystów i dziennikarzy od kilkunastu lat. Przed przystąpieniem do szczegółowej analizy przekazanego do opiniowania tekstu projektu nowej ustawy powstaje zawsze pytanie o zasadność uchwalenia konkretnej regulacji ustawowej. Zasadność ta wydaje się oczywista dla autorów opiniowanego projektu i jest obszernie przedstawiona w jego uzasadnieniu. Akcentuje się w nim, że „Praktyka funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego […] oraz zasób doświadczeń, zarówno o charakterze organizacyjnym, jak i w zakresie postępowania oraz wydawania orzeczeń prowadzą do wniosku, że istnieje potrzeba zweryfikowania wielu rozwiązań ustawy o Trybunale Konstytucyjnym […] oraz wypracowania nowych, regulujących spójnie, adekwatnie do obecnych i przyszłych wymagań, zagadnienia organizacji Trybunału i zasady postępowania w sprawach będących przedmiotem jego kognicji”.

Ocena zgłoszonych w uzasadnieniu argumentów szczegółowych nie jest przedmiotem niniejszej opinii.

W niezbyt intensywnie toczącej się debacie nad koniecznością zmian Konstytucji pojawiają się od lat głosy przemawiające za reformą nie tyle pozycji ustrojowej TK co jego kompetencji i zasad organizacji. Przedmiotem dalszego zainteresowania będą tylko te głosy, które wskazują na konieczność zmian konstytucyjnych i powiązanych
z nimi zmian ustawowych. Najczęściej formułuje się następujące postulaty dotyczące niezbędnych w obecnym stadium rozwoju RP zmian konstytucyjnych i ustawowych:

1/ dostosowanie kompetencji TK do sytuacji powstałej w wyniku akcesji Polski do UE

            Należy tu zwrócić uwagę na konieczność uregulowania kognicji TK
w sprawach dotyczących zgodności prawa UE z Konstytucją RP. TK wprawdzie uznał swoją kompetencje w badaniu zarówno pierwotnego jak i wtórnego prawa unijnego, ale jego stanowisko wywołuje kontrowersje w nauce prawa. Brak jest przy tym wyraźnego rozstrzygnięcia ustrojodawcy co do włączenia tylko w przypadku TK w sferę wzorców kontrolnych norm prawa unijnego[1]. Podkreśla się ponadto, że „pozostaje do rozstrzygnięcia zagadnienie jak powinien zachować się sąd, który dostrzega niekonstytucyjność prawa wtórnego”[2]. Wymagana jest tu precyzyjna regulacja konstytucyjna obejmująca przede wszystkim sferę kompetencji TK.