Jak już wspomniałem, w zeszłym roku Trybunał odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów w 17 sprawach na 38, w których dopatrzył się niekonstytucyjności co najmniej jednego z zakwestionowanych przepisów. Stanowiło to 45% spraw tego typu – był to najwyższy odsetek w historii orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Dla porównania – w roku 2013 Trybunał odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów w 41% spraw, w których orzekł niekonstytucyjność co najmniej jednego z zakwestionowanych przepisów (16 wyroków na 39), a w 2012 – w 26% spraw (9 wyroków na 35).

Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów inny niż dzień ogłoszenia wyroku, kierując się zawsze troską o stan prawa po stwierdzeniu niekonstytucyjności. Konieczność odroczenia wynika z faktu, że w licznych sprawach zakończonych wyrokiem o niekonstytucyjności eliminacja normy prawnej wskutek wydania wyroku nie wystarczy do osiągnięcia stanu zgodności z Konstytucją. Jego powstanie jest uzależnione od wydania nowych przepisów, zaś Trybunał będąc tzw. ustawodawcą negatywnym, nie ma kompetencji w tym zakresie. Nie może uzupełniać prawa o nowe przepisy, nawet wówczas, gdy przyjęcie nowej regulacji byłoby stosunkowo proste i nie wymagałoby szczegółowych rozwiązań ustawowych. W takich przypadkach odroczenie przez Trybunał terminu utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów umożliwia Sejmowi i Senatowi wywiązanie się z obowiązku uzupełnienia regulacji prawnych o konieczne rozwiązania, których wprowadzenie wynika z wyroku Trybunału. Funkcją ustawodawcy, a zatem obu izb parlamentu, jest dbanie o kompletność systemu prawa.

Chciałbym wyraźnie podkreślić, że stan prawny, istniejący w okresie odroczenia utraty mocy, wymaga reakcji przez ustawodawcę tak szybko, jak to jest możliwe.

Odroczenie terminu utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów jest stosowane przez Trybunał wówczas, gdy jest to konieczne. Na decyzję o odroczeniu mogą wpływać różne okoliczności, które dotyczą oceny skutków utraty mocy. W sprawach szeroko rozumianego prawa gospodarczego, rozstrzygniętych przez Trybunał w ciągu ostatnich czterech lat, chodziło m.in. o zapobieżenie sytuacji, w której natychmiastowe wejście w życie wyroku o niekonstytucyjności regulacji danej procedury nie pozwoliłoby tej procedurze w ogóle funkcjonować, mimo że jako taka nie była i nie jest ona kwestionowana. Dla zobrazowania przypomnę sprawy, które były rozstrzygnięte nie tylko w 2014 r., ale także z lat wcześniejszych. Tak było np. w wyroku w sprawie opłat za udzielanie koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych¹¹. Sama procedura odpłatnego koncesjonowania tych programów, związana z przyznaniem prawa do prowadzenia określonej działalności gospodarczej, nie budziła kontrowersji, jednak ustawodawca nie dochował wymogu ustawowej regulacji wysokości opłaty ani standardu konstruowania upoważnień ustawowych do wydawania rozporządzeń. Trybunał odroczył w tej sprawie termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów po to, by dać ustawodawcy czas na wprowadzenie koniecznych zmian. Szkoda, że ustawodawca z tego czasu nie skorzystał. Nowelizacja mająca na celu wykonanie wyroku Trybunału weszła w życie trzy i pół miesiąca po utracie mocy obowiązującej przez niekonstytucyjne przepisy na podstawie wyroku Trybunału.