EKSPERTYZA, dotycząca przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druk nr 1590)

1. Uwagi ogólne 

1.1. Przedmiotem ekspertyzy jest projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druk nr 1590; dalej: „projekt”), która ma zastąpić ustawę z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (dalej: „ustawa o TK”).

1.2. W mojej ocenie projekt – w zakresie jego podstawowych założeń oraz zasadniczej części przepisów – jest zgodny z Konstytucją RP. Ponadto, przyjęcie projektu doprowadzi do usprawnienia pracy TK i rozwiązania wielu pojawiających się obecnie problemów praktycznych. Projekt rozstrzyga też pewne sporne kwestie proceduralne, a także wypełnia luki, jakie można dostrzec w ustawie o TK.

Projekt zakłada ponadto przeniesienie do ustawy pewnych norm, które obecnie znajdują podstawę wyłącznie w uchwale Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK z 3 października 2006 r. w sprawie regulaminu Trybunału Konstytucyjnego (dalej: „regulamin TK”). Propozycja ta zasługuje na pozytywną ocenę. Regulamin TK częściowo bowiem narusza art. 93 ust. 1 Konstytucji, gdyż – mimo że jest aktem wewnętrznym – zawiera normy adresowane do podmiotów niepodlegających organizacyjnie TK.

1.3. Gdy chodzi o przepisy Konstytucji, które powinny stanowić punkt odniesienia oceny projektu, to w grę wchodzą – po pierwsze – art. 79, 122 ust. 4, art. 131 ust. 1, art. 133 ust. 2 i 188–197, które wprost odnoszą się do TK. Po drugie – do TK jest adresowana zasada rzetelności i sprawności działania instytucji publicznych (preambuła Konstytucji), a zatem ustawa o TK powinna służyć realizacji tej zasady. Po trzecie – do postępowania przed TK nie ma wprost zastosowania prawo do rzetelnej procedury sądowej (art. 45 Konstytucji), niemniej jednak – w świetle zasady państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) – postępowanie to powinno odpowiadać, z uwzględnieniem jego specyfiki, standardom tzw. sprawiedliwej (rzetelnej) procedury, wspólnym dla wszystkich postępowań przed organami władzy sądowniczej.

1.4. W niniejszej ekspertyzie projekt został przeanalizowany przede wszystkim z punktu widzenia powyższych standardów konstytucyjnych.

Projekt zawiera pewne usterki o charakterze legislacyjnym, które – z uwagi na ramy ekspertyzy – nie są przedmiotem osobnej analizy (np. w art. 9 ust. 3 zamiast słowa „zawiadami” powinno być słowo „zawiadamia”; w art. 53 wymieniono osobno Naczelny Sąd Administracyjny i sądy administracyjne, podczas gdy NSA jest jednym z sądów administracyjnych; art. 72 ust. 1 powinien wskazywać, że chodzi w nim o poparcie „co najmniej” 50 posłów lub 30 senatorów).