Z drugiej strony, trudno mówić o wydzieleniu dla zagranicy specjalnego okręgu lub okręgów jedno-mandatowych ze stale przydzieloną liczbą mandatów. Nie jest bowiem prowadzony żaden stały rejestr wyborców przebywających za granicą, na podstawie którego można by ustalić liczbę mandatów przy-pisanych zagranicy. Wydaje się, że w tej sytuacji jedyną możliwością jest konieczność dopisywania wyborców z zagranicy do krajowych okręgów, przede wszystkim na podstawie miejsca ich obecnego czy ostatniego stałego zamieszkania w kraju. Jednak takie rozwiązanie byłoby skomplikowane z punktu widzenia technologii przeprowadzania wyborów.

Jakie będą szanse nowych inicjatyw politycznych?

O ile trudno jednoznacznie stwierdzić, czy wprowadzenie okręgów jednomandatowych przyczyni się do wzrostu czy spadku frekwencji wyborczej, to nie ulega wątpliwości, że głosowanie w JOW-ach będzie oznaczało wzrost barier wejścia do Sejmu dla nowych partii politycznych, które dopiero budują bazę swoich wyborców i mogą liczyć na poparcie stosunkowo niewielkich i rozproszonych geograficznie grup zwolenników. Nawet jeśli politycznemu start-upowi uda się uzyskać ponad 5% głosów w całym kraju, jego kandydaci mogą nie zdobyć mandatu w żadnym okręgu lub zdobyć dużo mniej miejsc, niż gdyby głosowanie odbywało się w systemie proporcjonalnym.

Jeśli wprowadzenie JOW-ów byłoby związane ze zniesieniem progu wyborczego, to wzrosłyby szanse wprowadzenia do Sejmu niewielkiej ilości reprezentantów przez wyraziste, popularnie lokalne, a niekiedy skrajne ugrupowania, dobrze zakorzenione w wybranych okręgach, tak jak to ma miejsce w Wielkiej Brytanii, gdzie po kilka mandatów uzyskują na ogół narodowe ugrupowania walijskie czy irlandzkie. Szanse zbudowania ogólnokrajowej partii średniej wielkości, która mogłaby skutecznie wpływać na politykę prowadzoną przez wyborczych zwycięzców, pozostałyby jednak nieduże

Co zamiast JOW-ów?

System mieszany (Niemcy)

Czy możliwe jest zreformowanie ordynacji w taki sposób, aby w wyborach uzyskiwali mandat kandydaci silnie związani ze swoimi okręgami, a jednocześnie ogół reprezentantów odzwierciedlał możliwie wiernie rozkład poglądów całego elektoratu? Za ordynację, która zbliża się do tego ideału, uważana