Natomiast we wszelkich sprawach, w których TK orzekał o podmiotowych skut­kach orzeczeń, przyznając lub odmawiając przywileju korzyści lub szczególnych praw procesowych, część aplikacyjną rozstrzygnięcia uzasadniano koniecznością zapewnie­nia skuteczności wyroków TK i zasadą bezpośredniego stosowania konstytucji (wy­rok o sygn. akt SK 38/03, w którym TK przyznał pokrzywdzonemu prawo do wzięcia udziału w postępowaniu mandatowym), czy też koniecznością zapewnienia skutecz­ności prawa do skargi konstytucyjnej (sygn. akt SK 1/04, SK 26/02 — wyroki przy­znające przywileje korzyści wszystkim lub niektórym skarżącym).

Każdy z tych argumentów spotykał się z krytyką w nauce prawa. Autorzy podnosili, że wyroki aplikacyjne — w tej ich części, która dotyczy stosowania prawa — wydawa­ne są z przekroczeniem właściwości rzeczowej TK. Są zatem niewiążące prawnie i nie stosuje się do nich przepisu art. 190 ust. 1 Konstytucji. Można spotkać również poglą­dy, w myśl których za wiążące uznaje się wskazania dotyczące skutków czasowych wy­roków, natomiast krytyczne wobec skutków podmiotowych, zwłaszcza przyznawanie przywileju korzyści spotkało się z krytyką w literaturze prawniczej. Podnoszono, że nie ma konstytucyjnych podstaw, aby sugestia co do realizacji wyroku TK znajdowała się w sentencji jako wiążący fragment orzeczenia. Autorzy zgadzali się raczej, że argumen­tacja co do tzw. premii za aktywność może być fragmentem uzasadnienia wyroku TK, w którym przedstawił on swe racje odnośnie do kwestii intertemporalnych. Nie wiąże ona jednak sądów. Wydawało się, że w związku z tą krytyką TK zaniechał wydawania wy­roków aplikacyjnych. Jednak po siedmiu latach ponownie posłużył się tą formułą.

4. Podzielam stanowisko przeciwników wyroków aplikacyjnych. Szczegółowe kompetencje w sprawach orzekania o hierarchicznej kontroli norm określają: art. 79 ust. 1, art. 122 ust. 3 i 4, art. 186 ust. 2, art. 188 i art. 193, a także w pewnym zakresie art. 239 ust. 1 Konstytucji. Przepisy te wskazują na przedmiot wyroku trybunalskiego: o „zgodności ustawy lub innego aktu normatywnego z Konstytucją” (art. 79 ust. 1), „zgodności ustawy z Konstytucją” (art. 121 ust. 3; jednak w tym trybie — kontroli pre­wencyjnej — w myśl ust. 4 może orzec o „niezgodności z Konstytucją poszczególnych przepisów”), „zgodności z Konstytucją aktów normatywnych” (art. 186 ust. 2 i art. 193), czy też o „zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją, zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi [...], zgodności przepisów wydawa­nych przez centralne organy państwowe z Konstytucją [.]” (art. 188 pkt 1-3), a także o „niezgodności ustaw [...] z Konstytucją” (art. 239 ust. 1).