Dla pełniejszego obrazu sytuacji osób niepełnosprawnych na polskim rynku pracy należałoby podać jeszcze najczęstsze powody, dla których nie podejmują one zatrudnienia. Dane na ten temat pokazują, że 86,9 proc. biernych zawodowo niepełnosprawnych nie poszukiwało pracy z powodu choroby i niesprawności, 6,6 proc. w związku z emeryturą, 2,6 proc. ze względu na obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu, 1,9 proc. z uwagi na kontynuowanie nauki i uzupełnianie kwalifikacji, a 1,2 proc. z powodu zniechęcenia bezskutecznością poszukiwań.

Oczywiście wszystkie przedstawione powyżej dane prezentują jedynie mały wycinek złożonego obrazu sytuacji osób niepełnosprawnych na polskim rynku pracy. Ramy tego artykułu nie mogą pomieścić wszystkich danych niezbędnych do pełnej interpretacji sytuacji osób niepełnosprawnych. Po pozostałe informacje odsyłam m.in. do Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Bariery nie do pokonania?

Osoby zajmujące się rehabilitacją zawodową osób niepełnosprawnych zwracają uwagę na liczne bariery, które sprawiają, że od lat nie potrafimy sobie poradzić z kwestią zatrudniania. Bariery te leżą zarówno po stronie osób niepełnosprawnych, jak i pracodawców, jednak najczęściej wskazywane są problemy systemowe, m.in. mało stabilne otoczenie prawne.

I tak na początku 2012 roku zmianie uległy wymagane przez ustawę o rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych wskaźniki zatrudnienia w zakładach pracy chronionej. Zmieniono również stawki dofinansowań, zmniejszając je dla osób z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności i zwiększając dla tych ze stopniem znacznym. To tylko jeden z przykładów. Jak czytamy w raporcie końcowym z badań ilościowych i jakościowych przeprowadzonych w 2010 roku przez Instytut Badawczy Pentor na zlecenie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, pracodawcy uważają, że prawodawstwo dotyczące zatrudniania osób niepełnosprawnych jest niestabilne, niejasne i skomplikowane.

Jest to choroba całego naszego systemu prawnego, jednak w przypadku zatrudnienia niepełnosprawnych, zyskuje ona dodatkowe wymiary. Jak zauważa Marek Łukomski ze Stowarzyszenia Niepełnosprawni dla Środowiska EKON oraz współpracujący z nim eksperci z Platformy Integracji Osób Niepełnosprawnych PI-ON, od 1997 roku mieliśmy ponad 60 nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, często z bardzo krótkim vacatio legis. Uniemożliwia to długofalowe planowanie polityki zatrudnienia w przedsiębiorstwach.