Zasadniczą różnicą między pojmowaniem idei konstytucjonalizmu w myśli liberal­nej i muzułmańskiej jest stosunek do instytucji państwa. Dla zachodnich liberałów kon­stytucja stanowi akt wyznaczający władzom państwa granice, określający sposoby kon­troli tych władz oraz zabezpieczający prawa i wolności obywateli. Teoretycy konstytucjonalizmu muzułmańskiego natomiast traktują państwo jako instytucję chro­niącą obywateli i ich dusze. „Poprzez implementację doktryny hisba [państwo — P.Z.] wzmacnia moralność i duchowość każdego muzułmanina. Jego instytucje wypełniają funkcje fundamentalne dla islamu, takie jak zbieranie zakatu, zmniejszanie napięć w społeczeństwie oraz rozprzestrzenianie wiary”. Dla myślicieli muzułmańskich „in­stytucje konstytucjonalizmu nie mają na celu wznoszenia barier powstrzymujących pań­stwo przed ingerencją w prywatną sferę życia obywateli”, lecz są drogowskazem dla władz państwowych w ich działaniach na rzecz poprawy stanu społeczeństwa i jednostek. Tym samym idea konstytucji jako ustawy zasadniczej ograniczającej władzę pań­stwa i chroniącej społeczeństwo przed ewentualnymi nadużyciami ze strony władz nie znajduje potwierdzenia już na samym wstępie rozważań na temat konstytucjonalizmu muzułmańskiego. W społeczeństwie, którego podstawę stanowi religia, ustawa zasadni­cza ma na celu wyznaczanie ram działalności państwowej wokół budowania społeczeń­stwa oddanego wierze i wypełniania zasad religii. Można pokusić się o stwierdzenie, że w takim razie to, co nie jest wyraźnie ujęte w przepisach konstytucyjnych, może być przez państwo realizowane przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod, łącznie z tymi, które byłyby niedopuszczalne w myśli liberalnej, a wszystko w zgodzie z dąże­niem do zbudowania idealnej społeczności wiernych.

Nathan J. Brown przedstawia w swojej książce, zatytułowanej Constitutions in a Nonconstitutional World, trzy główne przyczyny tworzenia konstytucji w świecie arabskim. Zgodnie z pierwszą, konstytucja jest niezbędnym elementem suwerenności — proklamacja niepodległości następuje poprzez spisanie konstytucji. Zgodnie z dru­gą, akt konstytucyjny wyraża ideologię władzy, której wyznacznikami są obszerna pre­ambuła lub deklaracja ideologiczna połączona z mało rozwiniętymi przepisami doty­czącymi definiowania i kształtowania władzy politycznej w państwie. Zgodnie z trzecią, konstytucja jest narzędziem do określania kształtu władzy i zasad jej funk­cjonowania, bez ograniczania jej formalnymi przepisami. Konstytucja staje się zbio­rem reguł kształtujących władzę w jej podstawowym wymiarze, bez zapewnienia kon­troli i równowagi systemu. Przepisy konstytucyjne służą w tym przypadku wyrażeniu woli władcy, a nie ograniczaniu władzy.