Dzisiaj państwa Europy Środkowej stanowią więc obszar szybkiego wzrostu. Służą także za pozytywny przykład wykorzystania europejskich środków rozwojowych. Można nawet mówić o czymś w rodzaju historii sukcesu Europy Środkowej ostatnich 25 lat. Jednak rozwój ten wciąż jest warunkowany przede wszystkim przez wsparcie uzyskane w ramach UE. V4 nie tworzy regionalnego podmiotu współpracy o własnych, niezależnych mechanizmach rozwoju w przyszłości, porównywalnego np. z regionem państw nordyckich. Być może jest to spowodowane brakiem wyraźniejszego politycznego przywództwa regionalnego, choć wydaje się, że bardziej prawdopodobny powód leży w słabo rozwiniętej świadomości politycznego znaczenia współpracy regionalnej. Państwa regionu Europy Środkowej są po 1989 roku bardziej podatne na polityczne lub ekonomiczne impulsy zewnętrzne, niż gotowe inwestować we własne mechanizmy regionalnej mobilizacji. Zewnętrzne impulsy płyną ze strony Niemiec lub Wielkiej Brytanii, co tłumaczy się przez związki gospodarcze. Ogromne znaczenie dla mobilizacji współpracy regionalnej w Europie Środkowej po 1989 roku mają także Stany Zjednoczone, jednak wobec wyraźnego wycofywania się Ameryki z europejskiego zaangażowania czynnik transatlantycki może nieuchronnie słabnąć w  regionie.

Mimo że potencjał wzrostu Europy Środkowej pozostaje wysoki, to jej potencjał polityczny pozostaje potencjałem słabo zrealizowanym, dodatkowo podlega coraz silniejszemu wewnętrznemu zróżnicowaniu. Tę sytuację mogłyby zmienić jedynie silne instytucje regionalnej współpracy, wsparte na wyraźnej politycznej woli – co wydaje się mało prawdopodobne w obecnym stanie – lub pojawienie się jakiegoś poważnego zewnętrznego zagrożenia, czego wykluczyć nie można.### br br ###

Czerwiec 2014

*Autor jest filozofem, germanistą, politologiem, współtwórcą i redaktorem „Teologii Politycznej”, dyrektorem programowym w Centrum Europejskim w Natolinie i redaktorem naczelnym pisma „Nowa Europa”, adiunktem w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Ośrodek Myśli Politycznej