Analizując możliwość wprowadzenia do polskiego porządku prawnego możli­wości zaskarżania w drodze skargi konstytucyjnej aktu stosowania prawa, dotyka­my problemu poszerzenia zakresu ochrony skargowej polskiej skargi pod względem przedmiotowym – a więc jej zakresu przedmiotowego. Zakres przedmiotowy skargi konstytucyjnej pozwala ustalić, co może być przedmiotem zaskarżenia w drodze skar­gi konstytucyjnej. Z perspektywy funkcjonujących w Europie rozwiązań, zasadniczo chodzi tutaj o szeroko rozumiane działania władzy publicznej, w wyniku których zo­stało naruszone konstytucyjnie chronione prawo lub wolność.

W państwach, w których występuje skarga konstytucyjna o najszerszym zakre­sie przedmiotowym, możliwe jest sformułowanie zarzutu konstytucyjności przeciwko aktom organów władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Ustawodawca wówczas posługuje się niedookreślonym terminem „przedsięwzięcia władzy publicz­nej” czy „akty władzy publicznej”. W ramach tych pojęć dopuszcza się zaskarżanie „działań lub zaniechań” władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy są­downiczej. Przykładowo mogą to być przepisy prawne, akty prawne (najczęściej rozu­miane jako rozstrzygnięcia zawierające normy konkretne i indywidualne – tak w Hisz-panii), zaniechania czy „zwykłe działania faktyczne” władz publicznych państwa, ale także w wypadku państwa hiszpańskiego – wspólnot autonomicznych i innych publicznych jednostek organizacyjnych o charakterze terytorialnym, samorządowym czy instytucjonalnym oraz ich urzędników lub przedstawicieli. Zakres przedmiotowy niemieckiej skargi obejmuje „całokształt działań władzy publicznej”, a więc działania władzy wykonawczej, działania władzy sądowniczej, działania władzy ustawodaw­czej oraz zaniechania którejkolwiek z władz. Trzeba przy tym podkreślić, że w obu państwach pojęcie władzy publicznej jest interpretowane bardzo szeroko, obejmując swoim zakresem również działania podmiotów niepaństwowych, ale występujących w imieniu państwa, jak i pośrednio akty innych jednostek (podmiotów prywatnych) naruszające konstytucyjne prawa i wolności, w sytuacji, gdy organ władzy państwowej nie zareagował odpowiednio na to naruszenie. Równie szeroko ujęty został przedmiot zaskarżenia skargi konstytucyjnej w Republice Czeskiej, gdyż umożliwia kwestionowanie wszelkich rozstrzygnięć, działań faktycznych i innych ingerencji organów władzy publicznej w sferę konstytucyjnie zagwarantowanych praw i wolności. W y -daje się, że tak szerokie zakreślenie zakresu przedmiotowego skargi sprzyja realizacji ochronnej funkcji skargi, tym bardziej, że wraz z możliwością skierowania zarzutu przeciwko indywidualnemu aktowi (zawierającemu normy indywidualne i konkret­ne), bardzo często konsekwencją uznania jego niekonstytucyjności jest możliwość jego wyeliminowania z obrotu prawnego. Zarówno w Niemczech, jak i w Hiszpanii Trybunał Konstytucyjny wyposażony jest w możliwość uchylenia orzeczenia i prze­kazania sprawy do ponownego rozpoznania. W Czechach Sąd Konstytucyjny może uchylić zaskarżone rozstrzygnięcie albo jeżeli skarga dotyczyła faktycznych działań władzy publicznej, może zakazać organowi dalszego naruszania prawa i nakazać, o ile to możliwe, przywrócenie stanu sprzed naruszenia. W Niemczech skutki wy­roku Federalnego Trybunału Konstytucyjnego (FTK) są zróżnicowane w zależności od przedmiotu zarzutu podniesionego w skardze – a więc od tego, czy naruszenie konstytucji wywołane zostało orzeczeniem lub decyzją indywidualną, czy wynikło z niekonstytucyjności ustawy. Z uwagi na przedmiot opracowania interesujący jest przypadek pierwszy, a więc gdy przedmiotem zarzutu jest niekonstytucyjne rozstrzy­gnięcie. W takich wypadkach FTK, uznając zasadność skargi konstytucyjnej, uchyla zaskarżony wyrok. Sprawa może również zostać zwrócona właściwemu sądowi do ponownego rozpoznania. W piśmiennictwie podkreśla się, że orzeczenia FTK w spra­wach indywidualnych mają przede wszystkim efekt kasacyjny. Z założenia FTK nie powinien samodzielnie rozstrzygać sprawy co do meritum, ani nakładać na organy władzy publicznej dodatkowych obowiązków, jednak w praktyce bywało inaczej. Problematyczna okazała się kwestia usunięcia tzw. nieodwracalnych skutków praw­nych uchylonego aktu oraz ewentualnego odszkodowania, jako że ustawa tego zagad­nienia nie rozstrzyga. W praktyce dopuszczono możliwość dochodzenia przez skarżą­cego rekompensaty w takiej sytuacji, choć nie we wszystkich przypadkach. Raczej też przyjmuje się, że uchylenie aktu przez FTK ma zapobiegać wywieraniu przez ten akt skutków na przyszłość. Wyrok Sądu Konstytucyjnego w Republice Czeskiej w spra­wie skargi konstytucyjnej ma skutek kasacyjny i nie ma mocy powszechnie obowią­zującej, chyba że wydawany jest w trybie kontroli norm podjętej w związku ze skargą konstytucyjną. Sąd ten nie jest również uprawniony do zasądzenia odszkodowania w razie uznania, że działanie określonego organu naruszyło konstytucyjnie chronione prawo skarżącego.