31. Ze względu na „mrożący skutek” szczególnie groźne następstwa rodzą sankcje karne, zwłaszcza kara pozbawienia wolności.

32. Orzecznictwo ETPC dotyczące sankcji karnych podlegało ewolucji. W wyroku Castells przeciwko Hiszpanii, który dotyczył zniesławienia rządu, ETPC oznajmił, że „ze względu na dominującą pozycję, jaką zajmuje rząd, musi on wykazać powściągliwość w uciekaniu się do środków karnych, szczególnie gdy dostępne są mu inne środki udzielenia odpowiedzi na nieuzasadnione ataki lub krytykę pochodzące ze strony mediów oraz opozycji. Kompetentne władze mogą jednak - działając jako gwarant porządku publicznego - wprowadzić środki, nawet o charakterze karnym, które są potrzebne jako odpowiednia i umiarkowana reakcja na zniesławiające oskarżenia pozbawione podstaw lub formułowane w złej wierze” (par. 46). ETPC zgodził się więc na użycie sankcji karnych, choć poddał ich zastosowanie rygorowi zasady powściągliwości oraz wskazał okoliczności, które uzasadnią posłużenie się prawem karnym. Należy dodać, że w wyroku Castells przeciwko Hiszpanii ETPC jednogłośnie orzekł, że doszło do złamania art. 10, gdyż ingerencja wykraczała poza rygor wskazany w wyroku.

33. Obecny standard dotyczący sankcji karnych ETPC zawarł w wyroku Wielkiej Izby w sprawie Cumpana i Mazare przeciwko Rumunii (wyrok z 17 grudnia 2004 r., skarga nr 33348/96, ECHR 2004-XI). Dokonując przeglądu grupy sankcji wymierzonych w postępowaniu karnym, w tym kary siedmiu miesięcy pozbawienia wolności, ETPC jednogłośnie uznał te sankcje za „w oczywisty sposób” nieproporcjonalne (par. 120).^[6] Wskazano równocześnie, że orzeczenie kary pozbawienia wolności będzie zgodne z art. 10 jedynie w wyjątkowych okolicznościach. Te ostatnie to poważne naruszenie innych praw podsta-wowych, na przykład nawoływanie do nienawiści lub stosowania przemocy (par. 115).