34. Określając przypadki dozwolonego przez Konwencję skazania na karę pozbawienia wolności, ETPC stwierdził w wyroku Cumpana i Mazăre przeciwko Rumunii (WI), że jest to możliwe w wyjątkowych okolicznościach. Jako przykład sędziowie wskazali wypowiedź podburzającą do nienawiści lub przemocy. Oznacza to, że katalog takich sytuacji musi być wąsko i precyzyjnie określony i zasadniczo nie należy - moim zdaniem - wykraczać poza te dwa wyraźnie zidentyfikowane wypadki. Kary pozbawienia wolności nie powinno się orzekać w odniesieniu do „prostych” naruszeń dobrego imienia, czyli takich, którym nie towarzyszą ogólniejsze sformułowania dotykające lub godzące w większą grupę ludzi.

35. Wyrok Wielkiej Izby w sprawie Cumpana i Mazare przeciwko Rumunii należy odczytywać w kontekście ewolucji europejskiego standardu, która perspektywicznie zmierza do depenalizacji zniesławienia i zniewagi (poza wyjątkowymi sytuacjami). Chociaż ETPC dotychczas nie uznał, że zachodząca ewolucja konwencyjnego standardu już dzisiaj uprawnia do zakwestionowania sankcji karnych^[7], to użycie sankcji tego rodzaju podlega drobiazgowej i rygorystycznej kontroli dokonywanej przez ETPC. Doszło tym samym do odejścia przez ETPC od „kanonicznej tezy”, że wybór i określenie sankcji prawnych stanowi zasadniczo uprawnienie krajowych sądów, które posiadają w tej kwestii znaczny margines swobody ocen.^[8]

36. Konsekwencją drobiazgowej i rygorystycznej weryfikacji sankcji oraz środków karnych było np. stwierdzenie naruszenia art. 10, gdy orzeczona kara pozbawienia wolności została warunkowo zawieszona (np. Malisiewicz-Gąsior przeciwko Polsce, wyrok z 6 kwietnia 2006 r., skarga nr 43797/98, niepubl.; Salov przeciwko Ukrainie, wyrok z 6 września 2005 r., skarga nr 65518/01, ECHR 2005-VIII.), a także grzywny (np. Lepojić przeciwko Serbii, wyrok z 9 grudnia 2007 r., skarga nr 13909/05, niepubl.; Sokołowski przeciwko Polsce, wyrok z 29 marca 2005 r., skarga nr 75955/01, niepubl.).

VI. Nakaz konieczności ingerencji. Wykroczenie polegające na publicznym i demonstracyjnym okazywaniu lekceważenia