Traktat konstytucyjny przyjęty po wielu tarapatach na brukselskim szczycie w połowie 2004 r. i który - po podpisaniu 29 października 2004 w Rzymie - poddany zostaje procedurze ratyfikacyjnej. Jeszcze zanim nabrał mocy prawnej - określił kierunek działań w dziedzinie bezpieczeństwa europejskiego. Zapewnia on realne przywództwo polityczne w Unii przez zniesienie półrocznego rytmu przewodnictwa sprawowanego przez kraje członkowskie oraz przez wprowadzenie urzędu ministra spraw zagranicznych, który uczestniczyłby zarówno w Komisji Europejskiej, a więc organie wspólnotowym, jak i Radzie Europejskiej, czyli organie międzynarodowym. Stworzenie nowego urzędu nie oznacza jednak jeszcze wspólnej polityki, ale stwarza jej szansę: Unia Europejska będzie mogła połączyć dyplomację i politykę pomocy zagranicznej (Unia Europejska zbiorowo i poprzez działania poszczególnych krajów jest największym dawcą takiej pomocy, o niemal trzykrotnie większej wartości niż pomoc zagraniczna USA) ze skuteczną polityczną i wojskową strategią bezpieczeństwa.

W czerwcu 2003 r.