Perspektywa sędziego

Należy stwierdzić, że informacje uzyskane przez organy w toku kontroli operacyjnej, prowokacji oraz przesyłki niejawnie nadzorowanej mogą zostać uznane za dowód podlegający ujawnieniu na podstawie art. 393 § 1 k.p.k. tylko wtedy, jeżeli został on uzyskany i utrwalony w sposób zgodny z przepisami kodeksu i przewidzianym w nim wymogom właściwym dla różnych kategorii zagrożeń porządku prawnego, w związku z którymi czynności te są podejmowane. Z kolei, w przypadku czynności operacyjnych, w których brakuje wyraźnego odniesienia do stosowania art. 393 § 1 k.p.k., należy – w kontekście zasady z art. 7 k.p.k. o swobodzie oceny dowodów – rezultaty czynności operacyjnych traktować jako dowód możliwy do wykorzystania w procesie.

W praktyce sędziowie nie zawsze podejmują prawidłowe decyzje w przedmiocie niektórych czynności operacyjno-rozpoznawczych. Przykładowo, niedopuszczalne jest, aby sąd kontrolujący decyzję prokuratorską w przypadku wydania decyzji o kontroli operacyjnej w trybie tzw. przypadku niecierpiącego zwłoki (art. 19 ust. 3 ustawy o Policji) wydał tzw. następczą zgodę, jeśli organ stosował kontrolę operacyjną z naruszeniem przesłanek zarządzania kontroli w wypadkach niecierpiących zwłoki. W praktyce dotyczy to w szczególności: przekroczenia przez prokuratora terminu do przeprowadzenia kontroli, naruszenia zasady subsydiarności do podejmowania czynności, braku zarządzenia właściwego komendanta policji, braku zgody na podejmowanie czynności przez prokuratora czy też braku wykazania, że zachodzi realne prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa. Nie można zatem uznać za dopuszczalne wykorzystanie przez sąd czynności z kontroli operacyjnej, jeżeli nie przestrzegano wszystkich wymogów, jakie nakłada art. 19 ustawy o Policji i niemal analogiczne przepisy zawarte w ustawach innych służb.

Wątpliwości w praktyce nadal jednak wywołuje sytuacja dotycząca dopuszczalności wykorzystania informacji pozyskanych w toku kontroli operacyjnej w zakresie popełnienia przestępstwa przez osobę inną niż osoba objęta postanowieniem o kontroli operacyjnej, a także wykorzystania informacji dotyczących katalogowych przestępstw innych niż wskazane w takim postanowieniu sądu. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 kwietnia 2007 r. (I KZP 6/07) jednoznacznie przecież wskazał, że wykorzystanie takich informacji w procesie karnym jest dopuszczalne pod warunkiem uzyskania następczej zgody sądu na przeprowadzenie kontroli operacyjnej, jednak praktyka nie zawsze zwraca się o taką zgodę. Prokurator powinien niezwłocznie skierować odpowiedni wniosek do sądu nie później niż w ciągu miesiąca od dnia otrzymania materiałów zgromadzonych w toku kontroli operacyjnej i przekazanych mu przez organ policji, ale nie później niż w terminie dwóch miesięcy od dnia zakończenia takiej kontroli. Informacje uzyskane w toku kontroli operacyjnej na temat przestępstwa spoza dopuszczalnego katalogu, zgodnie z przepisami, powinny zostać komisyjnie zniszczone. Z uwagi na standard konstytucyjny nie mogą one służyć jako dowód, ani nawet być traktowane jako źródło informacji o dowodach lub o kierunkach poszukiwania dowodów na użytek postępowania karnego.