Foto: Wikipedia.org

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 19 lipca 2012 r. w połączonych sprawach spółek Fortuna, Grand i Forta przeciwko Dyrektorowi Izby Celnej w Gdyni (C-213/11, C-214/11, C-217/11) przyznał, że przyjęta w 2009 r. nowelizacja ustawy o grach hazardowych zawierała przepisy techniczne, które przed ich uchwaleniem powinny być przekazane Komisji Europejskiej do oceny zgodności ze swobodami rynku wewnętrznego. Trybunał potwierdził, że niezależnie od tego, jak dobre jakościowo przepisy przyjęto, to jeśli nie dochowano przy tym wymogów procedury legislacyjnej (tzw. notyfikacji przepisów technicznych), nie mogą być one skutecznie stosowane wobec jednostek. Co więcej, orzeczenie Trybunału może teraz otwierać drogę dla roszczeń odszkodowawczych tych wszystkich podmiotów, które w związku z zastosowaniem wobec nich przepisów, poniosły szkodę.

Niekorzystne dla państwa polskiego orzeczenie jest rezultatem uchybień jakich dopuszczono się w trakcie prac legislacyjnych nad ustawą. Takimi, a także podobnymi wadliwościami dotknięte są jednak również inne ustawy uchwalane w Polsce. Jak wynika z obserwacji Fundacji, wady pojawiają się wtedy, gdy proces legislacyjny cechuje nadzwyczajny pośpiech, aroganckie traktowanie partnerów społecznych w procesie konsultacji społecznych lub pozorowanie takich konsultacji, ignorowanie niekorzystnych opinii prawnych, nierzetelne przygotowywanie oceny skutków regulacji i oceny zgodności z przepisami unijnymi, jak również standardami Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (zob. Monitoring procesu legislacyjnego w obszarze wymiaru sprawiedliwości HFPC).

Tryb procedowania nad ustawą o grach hazardowych

Warto przypomnieć, że nowelizacja ustawy o grach hazardowych z 2009 r. wzbudziła wiele kontrowersji co do przyjętego przez rząd sposobu procedowania, jak również co do rozwiązań merytorycznych.

Przepisy uchwalane były w obliczu naglącej potrzeby odbudowania przez rząd wizerunku nadwerężonego wybuchem afery hazardowej. Materia regulacji objęta została dwoma ustawami. Ponieważ nowe przepisy regulujące hazard miały wejść w życie szybko, normy techniczne podlegające uprzedniemu przekazaniu Komisji Europejskiej zdecydowano się przenieść do osobnej ustawy. Już samo ten fakt budził uzasadnione zastrzeżenia z perspektywy zasad prawidłowej legislacji.

Ustawa zawierająca przepisy niewymagające w ocenie jej autorów notyfikacji KE uchwalona została w ekspresowym tempie. 10 listopada 2009 r. do Sejmu RP wpłynął projekt ustawy o grach hazardowych określający warunki urządzania i zasady prowadzenia działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach. 19 listopada 2009 r. projekt został uchwalony przez Sejm RP. Wobec braku uwag ze strony Senatu RP, Prezydent RP mógł podpisać ustawę już 26 listopada 2009 r. Ustawa została opublikowana 30 listopada 2009 r. z terminem wejścia w życie  określonym na 1 stycznia 2010 r. Jednocześnie trwały równoległe prace nad drugą ustawą zawierającą wyłączone z pierwszej przepisy techniczne. Poza przepisami regulującymi hazard w Internecie, projekt ustawy zawierał kontrowersyjny pomysł wprowadzenia Rejestru Stron Niedozwolonych, do których dostęp byłby polskim użytkownikom Internetu zablokowany. Również w tym przypadku prace legislacyjne toczyły się w podobny, niezwykle szybki sposób. 13 listopada 2009 r. na stronach BIP Ministra Finansów opublikowano projekt ustawy bez organizowania żadnych szerszych konsultacji społecznych. Minister Finansów przekazał projekt ustawy do konsultacji 34 podmiotom publicznym i 11 innym organizacjom pozarządowym z terminem do wniesienia uwag zakreślonym na 19 listopada 2009 r. Ten projekt następnie został zastąpiono nowym z 7 grudnia 2009 r., który zawierał różne warianty poszczególnych przepisów. Dodatkowo projekt zawierał przepisy nowelizujące jeszcze wówczas nieuchwaloną ustawę z 10 listopada 2009 r. o grach hazardowych.