Jak uleczyć polski rynek pracy? Wprowadzając np. czasowe gwarancje Funduszu Pracy dla składek na ubezpieczenie i pensji, premiując pracodawców ślących oferty do pośredniaków, oddzielając edukację od nauki samodzielności na rynku pracy i powstrzymując emigrację gwarancjami zatrudnienia w kraju.

Czy obecną politykę rynku pracy da się utrzymać? To pytanie retoryczne, bo odpowiedź na nie jest prosta i dobitna: nie da się. Dostrzegło to również Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które zaproponowało wiele potrzebnych zmian w istniejących regulacjach. Szkoda jednak, że nie zaproponowało nowego aktu prawnego regulującego politykę rynku pracy i ograniczyło się do próby nowelizacji obecnej ustawy.

Nie będę się jednak odnosił do propozycji ministerstwa. W zamian proponuję cztery filary zmian, które w mojej opinii mogłyby wpłynąć pozytywnie na polski rynek pracy. W uproszczeniu pakiet ten nazywam „bezpieczna elastyczność” lub „elastyczność z bezpieczeństwem”. Zacznijmy od umów regulujących zatrudnienie pracowników.

Umowy przede wszystkim!

Ostatni raport Państwowej Inspekcji Pracy dotyczący legalności zatrudnienia oraz przestrzegania przepisów w zakresie wynagradzania za pracę nie pozostawia wątpliwości. W ostatnim roku zdecydowanie wzrosła liczba umów cywilnoprawnych zawieranych w sytuacjach charakterystycznych dla stosunku pracy.

Pracodawcy twierdzą, że w obliczu niepewnej sytuacji gospodarczej nie decydują się na podpisywanie umów o pracę, ponieważ w razie spadku zamówień nie będą mogli udźwignąć kosztów wypłaty wynagrodzeń i składek. Na pewno sytuacje takie mają miejsce i trudno winić przedsiębiorców za to, że bronią się przed bankructwem. Coraz powszechniejsze są jednak przypadki, gdy pracodawcy wykorzystują trudną sytuację i wymuszają na pracownikach zmianę formy zatrudnienia, choć nie ma do tego przesłanek. Tego nie można tolerować. Takie praktyki trzeba bezwzględnie zwalczać!

Jakie może być wyjście z sytuacji? Z jednej strony konieczne jest ograniczenie ryzyka i kosztów zawierania umów o pracę, z drugiej – zmniejszenie atrakcyjności umów cywilnoprawnych. Te formy zatrudnienia muszą „zbliżyć się” do siebie.

Konieczny jest też jeszcze jeden krok o kluczowym znaczeniu dla młodzieży, która jest obecnie w najgorszej sytuacji na rynku pracy. Proponuję tak zmienić prawo, aby z posiadającego duże nadwyżki Funduszu Pracy można było finansować składki na ubezpieczenie społeczne oraz gwarantować wypłatę wynagrodzenia (np. przez miesiąc) w przypadku zerwania umowy przez pracodawcę. W takiej sytuacji państwo stałoby się niejako gwarantem stabilności i opłacalności zawierania umów. Oznaczałoby to, że koszty zatrudnienia pracownika byłyby dla pracodawcy takie jak w przypadku umowy cywilnoprawnej, natomiast ochrona pracownika – prawie taka, jaka jest przy umowie o pracę. Byłaby to nowa forma zatrudnienia.