W tamtym czasie zdecydowano się w Polsce na wyłączenie Urzędu Ochrony Państwa, jedynej ówczesnej cywilnej służby specjalnej, z działu administracji rządowej „sprawy wewnętrzne”. W wyniku tej zmiany premier stał się organem nadzorującym, zamiast ministra resortowego, działalność cywilnych służb specjalnych. Odtąd kolej­ni szefowie tych służb, czyli najpierw szef UOP, a następnie szefowie: ABW, AW i CBA mają status pozaresortowych centralnych organów administracji rządowej. Roz­wiązanie wprowadzone w 1996 r. okazało się w sferze instytucjonalnej na tyle trwałe, że nawet kolejne reorganizacje służb specjalnych, dokonywane w latach 2002 i 2006, tego nie zmieniły. Z tej perspektywy pozaresortowy charakter urzędu szefa ABW jako organu administracji rządowej wydaje się rozwiązaniem ugruntowanym i zakorzenio­nym w praktyce ustrojowej.

Oczywiście w tym rozwiązaniu dostrzeżono również pewne dosyć istotne mankamenty. Większość z nich wynika z roli ustrojowej, jaką w systemie rządzenia odgry­wa sam premier. Jest przecież rzeczą naturalną, że w związku z dużą liczbą zadań i obowiązków premiera jako szefa rządu jego aktywność jako z kolei organu ustawo­wo nadzorującego ABW i pozostałe cywilne służby specjalne jest w istotnym stopniu ograniczona.[...]

Jedynym sposobem zaradzenia tej dwuznacznej sytuacji jest nowelizacja ustaw kompetencyjnych, czyli przemodelowanie nadzoru nad działalnością cywilnych służb specjalnych. Przyjęte rozwiązania powinny ostatecznie przesądzić kwestię charakteru urzędu szefa ABW i innych szefów cywilnych służb specjalnych jako centralnych organów administracji rządowej. Chodzi o rozstrzygnięcie problemu zawartego w pyta­niu: Czy te organy mają być nadal organami pozaresortowymi, czy też funkcjonującymi w ramach określonego działu administracji rządowej?

Przy wyborze wariantu, w którym szef ABW oraz pozostali szefowie cywilnych służb specjalnych zachowaliby status organów pozaresortowych, należałoby na nowo określić rolę ustrojową ministra właściwego w sprawach nadzoru nad cywilnymi służbami specjalnymi. Pojedyncze przepisy o roli takiego ministra pojawiające się w ustawach kompetencyjnych są niewystarczające.[...]

Szukając optymalnych rozwiązań, ustawodawca w pierwszej kolejności powinien dokonać nowelizacji ustaw kompetencyjnych, tak aby normy prawne określające uprawnienia ministra nadzorującego cywilne służby specjalne wynikały z przepisów rangi ustawowej. Tym samym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu działania ministra nadzorującego takie służby, wydawane przez premiera na podstawie przepisu art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy o Radzie Ministrów, miałoby charakter czysto wykonawczy (techniczny), a nie kreujący sytuację prawną ministra. Ta wynikałaby przede wszystkim z przepisów ustaw kompetencyjnych, ustawy o Radzie Ministrów oraz ustawy o działach administracji rządowej. Co za tym idzie, przedmiotowe rozporządzenie straciłoby przymiot aktu, w którym premier deleguje ustawowo określone uprawniania na ministra właściwego w sprawach nadzoru nad cywilnymi służbami specjalnymi.