Zapoznając się z postulatami Krajowej Rady Sądownictwa formułowanymi przez ćwierć wieku jej funkcjonowania można dojść do przekonania, że wiele z nich jest aktualnych i dzisiaj. Wśród nich m.in. postulat zatrzymania permanentnych nowelizacji u.s.p. czy batalia o lepsze wynagrodzenia sędziów – pisze sędzia Marek Celej w 24 wydaniu kwartalnika "Na wokandzie".

W dniu 20 grudnia 1989 r. Sejm uchwalił pierwszą w polskim porządku prawnym ustawę o Krajowej Radzie Sądownictwa, w której skład weszli przedstawiciele wszystkich trzech władz – ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej.

Koncepcja utworzenia Rady ukształtowała się w 1981 r., za czasów „Solidarności”, zaś została zrealizowana w wyniku porozumienia „Okrągłego Stołu” – nowelą do art. 60 Konstytucji wprowadzoną ustawą z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji PRL.

Głównym zadaniem Rady od początku było współdecydowanie w sprawach kadrowych sędziów, a więc zajmowanie się zagadnieniami nominacji, awansów i przenoszenia sędziów. Powoływanie sędziów stało się prerogatywą Prezydenta RP działającego na wniosek Rady.

W pierwszych latach działalności Rada wiele uwagi poświęciła sprawom związanym ze strzeżeniem konstytucyjnych wartości – niezawisłości sędziów i niezależności sądów. Krytycznie odniosła się do spraw wynaturzeń w sądownictwie w latach rządów komunistycznych oraz ich słusznej negatywnej społecznej oceny. Rada uznała proces przywracania wiarygodności sądownictwu w społeczeństwie jako sprawę najwyżej wagi.

Pierwsze lata po przełomie

Opierając się na stanowiskach zgromadzeń ogólnych sędziów w sądach, Rada od początku określiła wysokie wymagania dotyczące przygotowania zawodowego i etycznego dla kandydatów na sędziego. KRS realizowała ten cel poprzez wybór na stanowisko sędziów osób godnych, kompetentnych i niezależnych – wybór uwzględniający ich poziom wiedzy, fachowość, postawę moralną, wiarygodność i akceptację szeroko rozumianego środowiska.

Bardzo ważnym elementem prac Rady była wielokrotnie podnoszona kwestia wynagrodzeń sędziów, które stanowić miały ważną gwarancję niezawisłości sędziowskiej. Rada w toku swej pierwszej kadencji (1990-1993) często interweniowała w uchwałach, sygnalizując władzom państwowym niewłaściwy sposób ustalania wynagrodzeń sędziowskich. Konsekwencją uporczywego lekceważenia kwestii wynagrodzeń sędziowskich przez najwyższe władze była rezygnacja z pracy licznej grupy sędziów i ich przechodzenie do innych, lepiej płatnych zawodów prawniczych. W okresie pierwszej kadencji KRS 362 osoby zrzekły się stanowiska sędziego. Niskie wynagrodzenie, zła kondycja finansowa resortu rzutująca na organizację i pracę sądów powodowały, że zawód sędziowski stawał się jednym z najmniej atrakcyjnych zawodów prawniczych.