A jednakże pisarz sądu gminnego powinien nie tylko przygotowywać całkowitą korespondencyę z władzami, lecz sporządzać protokuły sądowe i w ogóle prowadzić całą techniczną, formalną część postępowania w sprawach sądowych. Łatwo ocenić obszar pracy, gdy się ma na względzie ilość spraw, w sądach gminnych rozpoznawanych, oraz tę okoliczność, że wszystko, wyjąwszy sentencyi wyroku, musi być napisane ręką pisarza. Oprócz tego należy przygotować i rozesłać awizacye na każdą sessyę.

Pomimo pozornie drugorzędnej roli to od pracy sekretarzy sądowych zależy prawidłowy bieg postępowań sądowych jak również ich szybkość. Jakiekolwiek niedostatki w pracy sekretariatu, opóźnienia, pomyłki mają bowiem bezpośredni wpływ na funkcjonowanie sądów.  Bez prawidłowo rozesłanych wezwań nie może odbyć się żadna rozprawa, a bez sprawnie wykonanych zarządzeń nie może być sprawnego postępowania. Dlatego w dążeniu do poprawy funkcjonowania sądów ważne miejsce zajmować winny starania o to, by w sekretariatach sądowych zatrudniane były osoby mające odpowiednie umiejętności i predyspozycje, i by dano im do dyspozycji narzędzia pozwalające prawidłowo wykonywać nałożone na nich obowiązki.

Chociaż ustawa nadaje pisarzowi stanowisko podrzędne, praca jego jednak warunkuje należyty bieg czynności w sądach gminnych i pośpiech w wymiarze sprawiedliwości, i dla tego też należałoby dać możność zajęcia tego stanowiska ludziom wykształconym, nie tylko ogólnie, lecz i fachowo.

Bez stworzenia odpowiedniego korpusu urzędniczego, opartego o ściśle określone i racjonalne wymagania co do kompetencji oraz bez istotnej podwyżki płac pracowników sekretariatu nie da się ani przyciągnąć do sądów najlepszych pracowników, ani utrzymać w pracy tych, którzy już dziś świetnie się na te stanowiska nadają. Nie zastąpi tego wprowadzenie wymogu ukończenia studiów wyższych, zwłaszcza gdy dla jego spełnienia wystarczające jest ukończenie zaocznie studiów z zakresu agroturystyki albo kosmetologii. Środki niezbędne na podwyższenie wynagrodzeń można zaś w prosty sposób uzyskać poprzez likwidację marnotrawstwa w sądach - a w pierwszej kolejności poprzez wstrzymanie zakupu kolejnych elektronicznych zabawek kupowanych pod hasłem "unowocześnienia sądów".

Pomijając nadanie pisarzom sądów gminnych praw służbowych, o czem już bardzo wielo wypowiedziano, zdaje mi się być rzeczą konieczną powiększyć pensyę pisarzy do 600 rs. przynajmniej. Fundusz na pokrycie tych wydatków zaczerpnąć można z wpisów, pobieranych od spraw cywilnych, nie obciążając gmin nowemi opłatami.