Wspólne doświadczenie komunizmu oraz wyzwolenia się od niego dało podobny kontekst dla przemian lat 90-tych, którym podlegały państwa Europy Środkowej. Przede wszystkim jednak tak zwana transformacja ustrojowa i gospodarcza tych państw przypada na szczególny moment w historii Europy. Jest to okres ekonomicznego triumfu na Zachodzie neoliberalnej recepty na stworzenie warunków pomyślnego rozwoju społeczno-ekonomicznego. Jednocześnie w tym samym okresie popularność zdobywa uproszczona wersja tezy Francisa Fukuyamy o końcu historii oraz wyczerpaniu się ideologicznych sporów na rzecz jednoznacznego triumfu zachodniej, liberalnej koncepcji demokratycznego kapitalizmu, jako najbardziej rozwiniętego stadium w historii ludzkości. Oba czynniki mają istotne znaczenie dla ukształtowania się ścieżki transformacji w państwach Europy Środkowej. Nie bez znaczenia jest tutaj pewnego rodzaju symbioza, która zostaje zawiązana między neoliberalizmem oraz tezą o końcu historii z jednej strony (strony zachodniej logiki rozwoju przełomu lat 80-tych i 90-tych) a charakterystyczną dla środowiska demokratycznej opozycji w Europie Środkowej tamtego okresu ideą apolitycznej polityki czy też apolitycznego społeczeństwa obywatelskiego. Świadomość takiego związku nie jest być może początkowo silnie obecna, jednak jego konsekwencje stają się nad wyraz konkretne. Antydemokratyczna opozycja w krajach Europy Środkowej, wyrastając niejednokrotnie z szerszych ruchów społecznych, jak w przypadku Polski, po przejęciu władzy uznaje implementację rozwiązań neoliberalnych za podstawowy wzorzec społecznych i ekonomicznych przemian. Embeded neoliberalizm staje się w państwach regionu obwiązującym modelem ekonomicznych przemian, akceptowanym zarówno przez elity demokratyczne jak i postkomunistyczne.