Gospodarstwa z najmniejszej grupy obszarowej (do 5 ha) są szczególnym przypadkiem – o czym niżej – natomiast w pozostałych grupach obszarowych (powyżej 5 ha) obserwujemy substytucję malejących nakładów pracy na 1 ha rosnącymi nakładami kapitału, co sprawia, że wzrost produkcji jest bezpośrednią funkcją rosnącego kapitału – rosnącego stopnia wykorzystania maszyn i urządzeń.

Szczególną uwagę zwrócić należy na gospodarstwa z najmniejszej grupy obszarowej do 5 ha. Obserwujemy stan nierównowagi między niedostatkiem ziemi i kapitału i nadwyżką nakładów pracy na jednostkę powierzchni (1 ha). Ów stan nierównowagi sprawia, że nakłady pracy są podstawowym czynnikiem wytwórczym, przynoszącym znaczne efekty produkcyjne uzyskiwane z szeregu pracochłonnych upraw produkcji roślinnej, warzyw, owoców i kwiatów oraz z produkcji zwierzęcej, przede wszystkim w hodowli drobiu (brojlery). Ponoszone nakłady pracy na wybrane rodzaje pracochłonnej produkcji przynoszą efekty w wysokości 109 tys. złotych na 1 gospodarstwo, tyle samo ile uzyskują gospodarstwa z grup powyżej 20 hektarów. W najgorszej sytuacji – o najniższym poziomie produkcji - znajdują się gospodarstwa z grup pośrednich 5-20 hektarów, w których rosnącemu areałowi użytków rolnych towarzyszy równocześnie niedostatek nakładów pracy, oraz dostępnego kapitału. Ów niski stopień wykorzystania ziemi, pracy i kapitału uzasadnia wspomniany przeze mnie proces „wypłukiwania” tej grupy gospodarstw w zmieniającej się przez lata strukturze rolnej polskich gospodarstw. Gospodarstwa powyżej 20 hektarów znajdują się w znacznie lepszej sytuacji dochodowej od pozostałych grup, przy średnim poziomie produkcji powyżej 300 tys.zł., w których wzrost jest wynikiem znacznych nakładów kapitału – wykorzystania maszyn i urządzeń – i rosnących nakładów pracy najemnej. Badane gospodarstwa uczestniczące w rachunkowości FADN są w znacznie większym stopniu podobne do gospodarstw krajów zachodniej Europy, niż do wszystkich gospodarstw rolnych w Polsce. Wyniki badań tych gospodarstw powiadają nam o ile więcej nakładów kapitału należałoby ponieść, ażeby rolnictwo Polskie zrównało się z poziomem produkcji krajów europejskich. Rzeczywiście jest tak, że w drugiej połowie XX wieku, kraje Europy doświadczyły znanego w rolnictwie procesu zastępowania pracy przez kapitał. W tych latach 1945-1975 następował trwały odpływ ludności z rolnictwa, zastępowany przez coraz bardziej nowoczesne maszyny i urządzenia. Podniesienie nakładów bieżących i wzrost kapitału oznaczałoby znaczny wzrost cen produkcji rolnej – co obserwujemy w gospodarkach zachodniej Europy.