Rachunki wyników i nakładów na produkcję rolną według FADN

Wyniki mikroekonomicznych badań europejskiej rachunkowości rolnej FADN (Farm Accountancy Data Network) pozwalają na analizę wyboru zachowań i strategii gospodarczych rolników z grupy najbardziej towarowych gospodarstw rolnych w kraju, ok. 35% wszystkich gospodarstw tj. około 740 tysięcy. Rachunkowość FADN dotyczy wybranej próby badawczej 11 tys. gospodarstw, których roczna produkcja ogółem wynosi przeciętnie ponad 88 tys. zł, i jest uzyskiwana na 17 ha średniej powierzchni gospodarstwa, średnio o 80% wyższej powierzchni niż średnia krajowa.

Analiza nakładów i wyników działalności gospodarczej gospodarstw rolnych w różnych grupach obszarowych pozwala określić wybrane strategie rozwoju i wybrane struktury produktowe i techniki produkcji dążące do efektywnego wykorzystania czynników produkcji pozostających do dyspozycji gospodarstwa, w zależności od możliwości wytwórczych wyznaczonych jego wielkością obszarową.

Powszechnie wiadomo, że w produkcji rolnej używane są trzy rodzaje czynników produkcji: ziemia, praca i kapitał (przyjmuję tu wartość maszyn i urządzeń). Stopień wykorzystania czynników produkcji zależny jest od struktury obszarowej gospodarstw. Wyniki rachunkowości rolnej FADN⁴ pozwalają ocenić jak gospodarstwa rolne - znajdujące się w stanach permanentnej nierównowagi czynników produkcji, niedostatku ziemi, której rozmiar jest stały i określony dostępna powierzchnią użytków rolnych 15 mln.ha, nadwyżkami zasobów pracy i niedostatku kapitału – realizują swoje cele gospodarcze trwania i przetrwania w rynkowym otoczeniu. Badane gospodarstwa mają średnio poziom produkcji wyższy o blisko 80% wyższy od wszystkich gospodarstw w kraju. Owa produkcja jest wyższa ze względu na znacznie wyższe nakłady zarówno pracy, jak i nakłady kapitału od wartości średnich krajowych. Natomiast obserwujemy niższe efekty produkcyjne w gospodarstwach pośrednich grup obszarowych (5-10 ha i 10-20 ha), w których nakłady pracy i kapitału są niższe niż w gospodarstwach poniżej 5 ha i powyżej 20 ha. Zwraca uwagę, że saldo dopłat i podatków (dopłaty bezpośrednie z UE) stanowi ponad 25% dochodów gospodarstwa (wartość dodana brutto wraz z dopłatami) i rośnie w miarę wzrostu powierzchni gospodarstw. Co jest uzasadnione tym, że są to dopłaty bezpośrednie „przywiązane” do hektarów będących we władaniu użytkowników gospodarstw.