Podstawowe prawa i wolności

Termin „podstawowe prawa i wolności” nie jest jednoznacznie rozumiany w doktrynie słowackiego prawa konstytucyjnego. Ustawodawca używa wyłącznie wyrażenia „podstawowe prawa i wolności” bez rozróżnienia praw i wolności.

W postanowieniach ogólnych rozdziału II ustawodawca kilkakrotnie używa wyrażenia „podstawowe prawa i wolności” w odniesieniu do wszystkich praw i wolności zawartych w konstytucji. W art. 12 ust. 1 zdanie 2 czytamy „Podstawowe prawa i wolności nie mogą być odbierane, zbywane, nie ulegają przedawnieniu i uchyleniu”. Dalej, w art. 12 ust. 2 „Podstawowe prawa i wolności są gwarantowane na terytorium Republiki Słowackiej wszystkim bez względu na płeć, rasę, kolor skory, język, wiarę i religię, polityczne bądź inne przekonania, pochodzenie narodowe lub społeczne, przynależność do narodowości lub grupy etnicznej, majątek, urodzenie albo inną okoliczność”. Wreszcie, w art. 13 ust. 2, twórcy konstytucji wskazują, że „Zaliczenie do podstawowych praw i wolności może nastąpić na podstawie niniejszej Konstytucji lub ustawy”.

Należy zwrócić również uwagę na sposób interpretacji normy prawnej dotyczącej podstawowych praw i wolności w Republice Słowackiej. Określił go SK, który nie pozostawił w tym względzie żadnych wątpliwości. Otóż, orzekając przy okazji rozstrzygania sprawy związanej z prawem własności, stwierdził:
[…] wykładnia prawnego przepisu nie może ograniczać, ewentualnie zabraniać rzeczywistego skorzystania z podstawowego prawa. Luka w regulacji prawnej, nie może skutkować naruszeniem danego prawa zagwarantowanego w Konstytucji Republiki Słowackiej. W takim przypadku konieczne jest dokonanie takiej wykładni, która nie tylko nie naruszałaby tego prawa, ale wręcz przeciwnie – gwarantowała go.

Miejsce podstawowych praw i wolności w konstytucji

Istotne jest umiejscowienie praw i wolności w konstytucji. Konstytucja Republiki Słowackiej składa się z preambuły oraz 9 rozdziałów (156 artykułów). Podstawowe prawa i wolności zostały uregulowane w rozdziale II (art. 12-54). Poprzedzają wszystkie regulacje instytucjonalne poświęcone najważniejszym organom państwa. Świadczy to o ich dużym znaczeniu w konstytucyjnym systemie Słowacji. Już nie tylko poszczególne ustawy, takie jak kodeks karny czy kodeks cywilny, mają służyć zapewnieniu ochrony praw i wolności, ale podporządkowany ma być temu cały ustrój państwowy wraz z jego instytucjami i organami. Na samym począt­ku aktu konstytucyjnego, w jego preambule, są elementy świadczące o tym, iż jego twórcy za podstawowy element istnienia państwa uważają, obok jego demokratycznej formy, zagwarantowanie wolności życia oraz możliwości rozwoju kulturalnego i ekonomicznego. Można to wiązać z tym, że Słowacja, będąca częścią państwa federalnego, uzyskała niepodległość i stała się państwem demokratycznym, członkiem Unii Europejskiej oraz innych organizacji międzynarodowych, w których prawa i wolności człowieka odgrywają coraz ważniejszą rolę.