Świat



System konstytucyjny w Republice Słowackiej

Czechosłowacja| ETPC| Gaulieder| Slowacja

włącz czytnik

Należy zwrócić uwagę, że art. 154c konstytucji Słowacji, stanowi: „Umowy międzynarodowe o prawach człowieka i podstawowych wolnościach, które Republika Słowacka ratyfikowała i które zostały ogłoszone w sposób określony w ustawie przed wejściem w życie niniejszej ustawy konstytucyjnej są częścią porządku prawnego Republiki Słowackiej i mają pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli gwarantują szerszy zakres konstytucyjnych praw i wolności”.

Podstawowe prawa i wolności zawarte w konstytucji charakteryzują podmiot tych praw i wolności jako istotę ludzką, a także wskazują jego miejsce w przyrodzie, społeczeństwie i państwie. Podstawą dla konstytucyjnych regulacji jest norma stanowiąca, że „ludzie są wolni i równi w godności i prawach”. 

Ochrona praw podstawowych opiera się na następujących źródłach prawa: umowy międzynarodowe o prawach i podstawowych wolnościach, czechosłowacka Karta podstawowych praw i wolności, a przede wszystkim Konstytucja Republiki Słowackiej. Bez względu na te źródła prawa, prawa podstawowe podlegają ochronie nie tylko wobec organów państwowych, ale także w jednakowym zakresie i taką samą intensywnością wobec działań lub bezczynności wszystkich innych organów administracji państwowej.

Wpływ prawa międzynarodowego i europejskiego oraz organów europejskich na system ochrony praw i wolności w Republice Słowackiej

1. Miejsce prawa międzynarodowego w słowackim porządku prawnym i jego wpływ na ochronę praw i wolności
Jednym z podstawowych atrybutów każdego państwa prawa jest rzetelna i dokonana we właściwym czasie implementacja umów międzynarodowych o prawach człowieka i podstawowych wolnościach do krajowego porządku prawnego, a także przestrzeganie postanowień tych umów w praktyce. 
W Republice Słowackiej, podobnie jak i w innych państwach, do źródeł obowiązującego prawa należą m.in. umowy międzynarodowe oraz prawo wspólnotowe Unii Europejskiej. Po uchwaleniu konstytucji, a następnie w wyniku jej kolejnych nowelizacji rola umów międzynarodowych w wewnętrznym porządku prawnym została wzmocniona. W słowackim systemie prawnym istotne regulacje dotyczące stosunków między prawem wewnętrznym (krajowym) a prawem międzyna­rodowym zawarte są w art. 1 ust. 2 oraz w art. 7 ust. 4 i 5 konstytucji.
Podstawową regułę określającą stosunek Słowacji do umów międzynarodowych wyraża art. 1 ust 2 konstytucji: „Republika Słowacka uznaje i przestrzega powszechnych zasad prawa międzynarodowego, umów międzynarodowych, którymi jest związana, i innych swoich zobowiązań międzynarodowych". Celem tej regulacji jest przełamanie dominującej dotychczas dualistycznej koncepcji stosowania międzynarodowych zobowiązań na terytorium Słowacji i danie pierwszeństwa monistycznej koncepcji umożliwiającej bezpośrednią aplikację określonych umów międzynarodowych bez konieczności włączania ich do prawa krajowego. Jak wskazał słowacki Sąd Konstytucyjny w jednym ze swych orzeczeń: „Artykuł 1 ust. 2 Konstytucji dotyczy wszystkich międzynarodowych zobowiązań Republiki Słowackiej, bez względu na ich treść, i ustanawia obowiązek ich wypełniania. Każde międzynarodowe zobowiązanie Republiki Słowackiej ma swoją konkretną treść (regulację) ujętą w umowie międzynarodowej bądź międzynarodowym zwyczaju albo w innym źródle prawa międzynarodowego”.
Warunki, zgodnie z którymi umowa międzynarodowa staje się ważna według prawa wewnętrznego, wynikają z art. 7 ust. 4 konstytucji oraz ustawy o Zbierke zakonov (o Dzienniku Ustaw). Wspomniany artykuł stanowi: „Dla ważności umów międzynarodowych o prawach człowieka i podstawowych wolnościach, międzynarodowych umów politycznych, międzynarodowych umów o znaczeniu wojskowym, międzynarodowych umów, z których wynika członkostwo Republiki Słowackiej w międzynarodowych organizacjach, międzynarodowych umów gospodarczych o znaczeniu powszechnym, międzynarodowych umów, dla wykonania których potrzebna jest ustawa, i międzynarodowych umów, które bezpośrednio ustanawiają prawa lub obowiązki osób fizycznych albo osób prawnych, wymagana jest przed ratyfikacją zgoda Rady Narodowej Republiki Słowackiej”.
Zgodnie z art. 7 ust. 5 konstytucji umowy międzynarodowe o prawach człowieka i podstawowych wolnościach, umowy międzynarodowe, dla wykonania których nie jest potrzebna ustawa, i umo­wy międzynarodowe, które bezpośrednio ustanawiają prawa lub obowiązki osób fizycznych albo osób prawnych, które zostały ratyfikowane i ogłoszone w sposób usta­nowiony w ustawie, mają pierwszeństwo przed ustawami.
Konstytucyjne stwierdzenie „umowy międzynarodowe […], dla wykonania których nie jest potrzebna ustawa" oznacza, że ustawodawca przyjmuje takie umowy za część porządku prawnego i przyznaje im miejsce między konstytucją (i ustawami konstytucyjnymi) a ustawami. Miejsce takie oznacza również, iż zgodnie z art. 125 ust. 1a konstytucji podlegają one badaniu SK co do ich zgodności z konstytucją i ustawami konstytucyjnymi. 
Wszystkie powyższe unormowania oznaczają, że każda osoba fizyczna lub prawna na Słowacji może bezpośrednio powoływać się na spełniające powyższe kryteria umowy międzynarodowe o prawach człowieka, a każdy organ państwowy powinien przestrzegać ich postanowień i w odpowiednich sprawach je stosować. Jednakże nawet wtedy, kiedy umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo przed właściwymi ustawami, to nie mają go przed konstytucją. W związku z tym jednostka we wniosku do SK nie może występować o ochronę swoich praw wyłącznie na podstawie danej umowy międzynarodowej, jeżeli w słowackiej ustawie zasadniczej nie została zapewniona ochrona przywoływanego prawa lub wskazywanej wolności.
Umowy międzynarodowe o prawach człowieka i podstawowych wolnościach, które Republika Słowacka ratyfikowała i które zostały ogłoszone w sposób określony w ustawie przed wejściem w życie niniejszej ustawy konstytucyjnej są częścią porządku prawnego Republiki Słowackiej i mają pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli gwarantują szerszy zakres konstytucyjnych praw i wolności.
Różnica między umowami międzynarodowymi wskazanymi w art. 7 ust. 5 konstytucji a tymi wskazanymi w art. 154c ust.1 konstytucji, polega na tym, że umowy o prawach człowieka, które państwo słowackie ratyfikowało i ogłosiło w sposób określony ustawą po wejściu w życie nowelizacji ustawy konstytucyjnej mają pierwszeństwo przed ustawami – w myśl art. 7 ust. 5 – bez ograniczeń.
Słowacja jest związana także umowami międzynarodowymi, które wprawdzie nie są włączone do jej porządku prawnego, ale których „przestrzega”. Są to zarówno wspomniane juz ogólne akty prawa międzynarodowego, jak i umowy, których państwo słowackie jest stroną, lecz ich nie ratyfikowało, bądź taka ratyfikacja nie była wymagana. Dodatkowe zobowiązania, mające swe źródło w prawie międzynarodowym, wynikają m.in. z faktu przystąpienia Republiki Słowackiej do Organizacji Narodów Zjednoczonych lub, nieco bliżej współczesności, zostania przez nią sygnatariuszem Rzymskiego Statu­tu Międzynarodowego Trybunału Karnego.
Państwo słowackie aktywnie działa na forum międzynarodowym, na­leżąc zarówno do organizacji regionalnych (np. Grupa Wyszehradzka), jak i międzynarodowych (np. UE, NATO, Rada Europy, OBWE, OECD) oraz przyjmując na siebie zobowiązania jako warunek przynależności do nich. Działalność Słowacji w organizacjach międzynarodowych może być przyczyną zmian w porządku prawnym dotyczących praw i wolności człowieka. Ważną rolę odgrywają też umowy bilateralne między państwem słowackim a innym państwem, które także mogą regulować niektóre kwestie z zakresu praw i wolności.

Świat

Zawartość i treści prezentowane w serwisie Obserwator Konstytucyjny nie przedstawiają oficjalnego stanowiska Trybunału Konstytucyjnego.

 
 
 

Załączniki

Brak załączników do artykułu.

 
 
 

Komentarze

Brak komentarzy.