5. Znikoma szkodliwość społeczna czynu w Kodeksie wykroczeń (K 13/14)

Skierowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich wniosek dotyczy zbadania zgodności art. 1 Kodeksu wykroczeń, w zakresie, w jakim przepis ten pomija przesłankę „znikomej społecznej szkodliwości czynu” jako wyłączającej odpowiedzialność za wykroczenie z konstytucyjnym prawem do sądu. Sprawa ta ma znaczenie w zakresie ukształtowania odpowiedzialności za wykroczenie. Przepis powinien brzmieć tak, by przy ocenie czynu, mogła być brana pod uwagę przesłanka znikomej społecznej szkodliwości czynu, co może doprowadzić do zbędności prowadzenia postępowań o czyny błahe i nie karania za takie czyny.

6. Praca tymczasowa - właściwość miejscowa sądu pracy (P 122/15 i P 121/15)

Połączone pytania prawne dotyczą problemu, czy art. 24 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, w zakresie, w jakim uniemożliwia wytoczenie powództwa przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana jest niezgodny z konstytucyjną zasadą równości oraz prawem do sądu.

W świetle zakwestionowanego przepisu, pracownik tymczasowy może dochodzić swoich praw wyłącznie przed sądem właściwym ze względu na siedzibę agencji pracy tymczasowej zatrudniającej tego pracownika. Tymczasem pracownik może wytoczyć powództwo przed sąd właściwości ogólnej pracodawcy, bądź przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź też przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy. W ocenie Rzecznika, zakwestionowana regulacja prowadzi do naruszenia zasady równego traktowania pracowników (typowych i tymczasowych) w prawie do właściwego miejscowo sądu.

7. Pięciokrotne odszkodowanie za bezumowne korzystanie z państwowych gruntów rolnych (sygn. P 123/15)

Rzecznik przystąpił do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym toczącego się z pytania prawnego zadanego przez sąd, a dotyczącego konstytucyjności art. 39b ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Przepis ten pozwala Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa na pobieranie od rolników pięciokrotności czynszu dzierżawnego, z tytułu tzw. bezumownego korzystania z gruntów państwowych (m.in. powygaśnięciu umowy dzierżawy), i to nawet wówczas, gdy użytkownicy pozostają w dobrej wierze. Regulacja taka stwarza istotny przywilej dla Skarbu Państwa. Osoba fizyczna, której nieruchomość zostałaby bezumownie zajęta, mogłaby z tego tytułu żądać jedynie „zwykłego” odszkodowania według zasad z kodeksu cywilnego. Ponieważ Konstytucja gwarantuje równą ochronę własności i praw majątkowych, zarówno obywatele, jak i Skarb Państwa (Agencja Nieruchomości Rolnych) w obrocie cywilnym powinny być traktowane w jednakowy sposób i korzystać z takiej samej ochrony prawnej przed naruszaniem własności przez osoby trzecie. Ustawa nie może pięciokrotnie dotkliwiej karać za naruszanie własności publicznej niż prywatnej, a zwłaszcza, jeśli osoba naruszająca uprawnienia pozostaje w dobrej wierze. Nie można też wskazać żadnej normy konstytucyjnej, która uzasadniałaby taką nierówność. Odwoływanie się do konieczności prewencji wobec niekontrolowanego zajmowania nieruchomości rolnych znajdujących się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa i podlegających pieczy Agencji należy ocenić jako niewystarczające.