System prawny ma zapewniać organom państwa możliwości właściwej realizacji ich zadań i kompetencji. W wyroku w sprawie P 12/09 Trybunał zauważył, że wyodrębnienie przestępstwa publicznego znieważenia Prezydenta ma na celu ochronę godności osobistej i autorytetu tego organu. Poczucie własnej godności oraz posiadanie autorytetu stanowią jeden z warunków efektywnego wykonywania funkcji głowy państwa. Funkcje te łączą się z realizacją istotnych konstytucyjnych wartości bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego.

Niekiedy w orzeczeniach Trybunał wprost zwraca uwagę na błędy w działaniu organów państwa. W wyroku w sprawie K 23/08 uznał np., że niewykonywanie przez kilkanaście lat ustawowych obowiązków przez Prezesa GUS i narażanie przez to określonych kategorii podmiotów na straty „świadczy nie tylko o słabości niektórych segmentów państwa, lecz również o lekceważeniu zasad państwa prawnego przy stosowaniu prawa, oraz adresatów norm prawnych.”. Ta sprawa pokazuje, że nie zawsze samo stwierdzenie niekonstytucyjności gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie państwa w zakresie rozstrzygniętym przez Trybunał. Potrzebne jest współdziałanie innych organów konstytucyjnych.

Wciąż pokaźną część orzecznictwa Trybunału stanowi kontrola konstytucyjności wydanych w ciągu ostatnich 23 lat aktów normatywnych regulujących skutki komunizmu. W 2011 r. Trybunał dokonał, z wniosku RPO, kontroli aktu normatywnego wydanego jeszcze w okresie Polski Ludowej: dekretu o stanie wojennym. Trybunał orzekł, że akt ten był od samego początku sprzeczny nie tylko z Paktem Praw Człowieka ONZ, którym Polska związała się w 1977 r. ale i z ówczesną konstytucją. W wyroku w sprawie K 35/08 Trybunał rozstrzygnął, że dekret o stanie wojennym był prawnym aktem wojny wobec pokojowego i wolnościowego ruchu obywatelskiego. Uznając swoją kognicję Trybunał przyjął, że kontrola nieobowiązujących już aktów normatywnych – jest dopuszczalna, jeśli przepisy prawa represyjnego są nadal stosowane, bo jest konieczna dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw jednostki.