Przeszkodami w prowadzeniu efektywnych konsultacji są poza tym również postawy i niewystarczające umiejętności uczestników tych procedur – nikła wiedza na temat ich praw, niskie zaangażowanie i skupianie się wyłącznie na własnych interesach. Aby zmienić ten stan rzeczy, należałoby podjąć szeroko zakrojone działania edukacyjne. W ich prowadzenie zaangażowane byłyby nie tylko instytucje typu szkoła i administracja publiczna, ale także rodzina, organizacje pozarządowe, media oraz eksperci i liderzy opinii publicznej. Celom edukacyjnym służyłoby też prowadzenie „flagowych” konsultacji społecznych na poziomie krajowym.

Zawarte w Kodeksie Konsultacji zasady mogą być realizowane w różnych wariantach – od minimalnego po najbardziej rozbudowane, zmierzające do zainicjowania szerokiej debaty publicznej; każda z nich wymaga jednak uwzględnienia w procesie „dobrych” konsultacji. Stopień ich realizowania powinien zależeć od wagi konsultowanego zagadnienia oraz jego wpływu na obywateli. Projektodawcy kodeksu chcieliby, by został on przyjęty w zarządzeniu Prezesa Rady Ministrów. Część członków zespołu ekspertów postuluje, by opisane w nim zasady konsultacji obowiązywały nie tylko w odniesieniu do projektów prawa krajowego, ale także w przypadku umów międzynarodowych i stanowiska Polski wobec projektów aktów Unii Europejskiej.

Instytut Spraw Publicznych