Foto: pupinowroclaw.pl

Grupa ekspertów zaproszonych do współpracy przez ministra Michała Boniego po protestach związanych z porozumieniem ACTA przygotowała propozycję tzw. Kodeksu Konsultacji. Dokument jest odpowiedzią na problemy dotyczące konsultacji społecznych, które ujawniły się między innymi w związku z pracami nad ACTA. Jak podkreślają autorzy Kodeksu Konsultacji, wdrożenie zasad dotyczących procedur konsultacyjnych oraz systematyczne prowadzenie konsultacji są konieczne, jeżeli władze chcą uniknąć nasilających się konfliktów związanych z brakiem „uspołecznienia” procesów decyzyjnych. W wydanym w czerwcu bieżącego roku dokumencie zaprezentowano siedem zasad, jakimi powinny rządzić się konsultacje efektywnie spełniające swoje funkcje podnoszenia jakości legislacji i włączania obywateli w procesy decyzyjne. Konsultowaniu powinny przy tym podlegać nie tylko projekty wszystkich aktów prawnych, ale również inne dokumenty – zwłaszcza o charakterze strategicznym.

Pierwszą zasadą, jaką powinna przyświecać efektywnym konsultacjom, jest zasada dobrej wiary, zgodnie z którą „konsultacje są prowadzone w duchu dialogu obywatelskiego. Strony słuchają się nawzajem, wykazując wolę zrozumienia odmiennych racji.” Dobra wiara oznacza, że organizator konsultacji jest otwarty na krytyczne uwagi pod adresem projektu i wprowadzenie pod ich wpływem zmian w projekcie, a uczestnicy konsultacji są gotowi na zmianę swoich stanowisk w odpowiedzi na przekonujące argumenty. Prowadzenie konsultacji w dobrej wierze oznacza również, że przedmiot konsultacji oraz procedura są opisane w sposób jasny i zrozumiały dla potencjalnych uczestników. 

Zgodnie z zasadą powszechności natomiast, każdy zainteresowany tematem powinien mieć możliwość dowiedzenia się o konsultacjach i wyrażenia swojego poglądu. Konsultowane projekty mają być publikowane na publicznie dostępnej platformie internetowej poświęconej konsultacjom społecznym, a informacja o nich jednocześnie ma być zamieszczana w BIP lub na stronie internetowej danego urzędu. Do zadań organizatora konsultacji należy też aktywne docieranie do zainteresowanych projektem – w tym sporządzanie tzw. listy interesariuszy, jawnej i otwartej na uzupełnianie.

Kolejną z Siedmiu Zasad Konsultacji jest zasada przejrzystości. Oznacza ona, że cel konsultacji, ich etapy oraz wyniki (w tym odpowiedzi na wszystkie zgłoszone uwagi) muszą być jawne i udostępniane przez organizatora bez zbędnej zwłoki. Autorzy kodeksu podkreślają przy tym, że nie mogą być uznawane za konsultacje zamknięte spotkania eksperckie, które – choć oczywiście potrzebne – pełnią jednak inną funkcję niż instytucja konsultacji.